1

2

Hasil Pembelajaran

Menerangkan asas-asas pembentukan Tamadun Melayu.

Menjelaskan kesinambungan antara Tamadun Melayu dan Malaysia

Mengenal unsur-unsur Tamadun Melayu sebagai dasar kebangsaan Malaysia

3

Bahasa Melayu dan Islam

Dibentuk sekumpulan manusia Melayu

TAMADUN MELAYU

4

Asal usul penduduk Tanah MelayuBangsa AustronesiaDari Yunan China

PaleolitikMesolitikNeolitik

• Zaman logam gangsa

• Kedatangan Melayu Proto Kira-kira 2500 B.C

• Zaman logam besi

• Kedatangan Melayu Deutro kira-kira 1500 B.C

• Menjadi nenek moyang bangsa Melayu kini

Zaman Logam

Zaman Batu

Zaman Logam

KONSEP MELAYU

Ras (genetik @ biologi)• Iaitu sekumpulan manusia memiliki ciri

genetik yg sama & berasal dari Alam Melayu

Kebudayaan Melayu• Pegangan dan amalan berteraskan

agama Islam dan adat resam masyarakat Melayu

Bahasa Melayu• Bahasa yg dituturkan di seluruh

kepulauan Melayu

6

Konsep Alam Melayu

• merangkumi kawasan kepulauan yang merentasi seluruh Asia Tenggara sehingga sempadan Australia.

•Melayu Diaspora seperti Melayu Cape di Afrika Selatan

7

Melayu dalam Perlembagaan

Dalam Perkara 160, Perlembagaan Malaysia, Orang Melayu ditakrifkan sebagai:

1. Secara lazimnya berbahasa Melayu2. mengamalkan adat istiadat Melayu,

dan3. Beragama Islam.

Pentakrifan di atas berkaitan dengan kaedah menentukan warganegara

Persekutuan Tanah Melayu pada waktu penggubalan Perlembagaan Persekutuan

dan kemerdekaan

8

Asas Tamadun Melayu

Raja

Ulama

Pembesar

Pedagang& Petani

Susunan masyarakat yang kompleks

9

Selepas Islam• Sumatera:

• Perlak Samudera Pasai (840), Aceh (1507 M), Minangkabau (1500)

• Semenanjung Tanah Melayu• Melaka (1400-1511M), Johor-

Riau-Lingga (1673M), Patani di Selatan Thailand (1500M)

• Borneo• Kesultanan Melayu Brunei

(1480), Sambas (1580 M)• Pulau Jawa

• Demak (1540M), Bantan (1572M), Sunda Kelapa (1527), Mataram (1586M)

• Indonesia Timur• Makassar (1600M), Tarnate

(1490M), Sulu (1450M), Magindanao (1490M

• Tanah Besar Asia Tenggara• Champa, Indo-China.

Pra-Islam

Kerajaan berbentuk Agraria:Antaranya:• Funan• Angkor • Majapahit

Kerajaan berbentuk maritim:• Funan (2M)• Langkasuka (2M)• Kedah (4 M)• Perak (5M)• Jambi/Melayu (6/7M)• Srivijaya (7M)• Surabaya (11M)

Kemunculan Pusat-Pusat Kerajaan Melayu

10

Asas Pembentukan Tamadun Melayu

Amalan bermesyuarah dalam kalangan masyarakat Melayu – masyarakat desaMasyarakat bangsawan dan istana, raja @ sultan – berkuasa mutlak

Perubahan teknologi – tempat tinggal dan pertanian tetap

Masyarakat Melayu dikatakan mula bertapak sejak 5,000 thn dahulu.Kemunculan tamadun dan masyarakat Melayu berteraskan

penguasaan pertanian

11

Asas Pembentukan Tamadun Melayu

Masyarakat Melayu boleh menyesuaikan nilai luar dgn nilai tempatan.

Pengaruh agama Hindu dan Buddha , Islam dan kuasa barat

Nilai-nilai luar turut mempengaruhi masyarakat Melayu .

12

Kemunculan Tamadun Melayu Hasil Penguasaan Laluan Perdagangan

Kerajaan Melayu telah wujud 2500 tahun dahulu di Lembah Bujang, Kedah dan Kuala Selinsing, Perak.

Bukti terdapat pelabuhan-pelabuhan yang mengendalikan perdagangan jarak jauh

Dikuasai oleh pemimpim sesebuah kerajaan – petanda kewujudan susunan masyarakat kompleks

Antara nilai dalam Tamadun Melayu –

i. kebolehan berinteraksi dengan masyarakat luar,ii. bersifat terbuka,iii. hormat undang-undang tempatan daniv. mengambil kira pandangan pihak lain.

13

Pembentukan Empayar Melayu Sebelum Islam

Penguasaan teknologi maritim oleh masyarakat Melayu menghasilkan tamadun awal

Kerajaan Melayu awal – pengaruh Hindu Buddha:i. candi di Lembah Bujang,ii. candi Borobodur di Jogjakarta,iii. Angkor Wat di Kemboja.

Dua empayar Melayu yang luas – empayar Funan dan empayar Sri Vijaya – menguasai laluan dagangKerajaan Melayu Langkasuka dan Beruas di Tanah Melayu, Sri Vijaya dicatat dlm catatan sejarah sarjana India dan Cina

menggambarkan ketinggian kesenian tersendiri masyarakat Melayu ketika itu

14

Tamadun Melayu Selepas Kedatangan Islam

Laluan kedatangan

Islam ke Alam Melayu

dari Arab & Parsi ke

Laluan perdagangan laut

IndiaLaluan

perdagangan darat

China

Laluan perdagangan darat(Laluan

Sutera) sebelum mengikuti lalauan perdangan laut ke

kawasan Alam Melayu

15

Kesan kedatangan IslamMembentuk Tamadun

Melayu baruPusat keintelektualan dan persuratan Melayu.

Kesultanan Melayu IslamKesultanan

Melayu Melaka

Acheh Pasai Perlak

PataniJohor-Riau-

Lingga

16

Pusat keintelektualan dan persuratan Melayu.

Karya-karya

17

Kesan…

Wali Songo

Tokoh-tokoh Alim Ulama

Hamzah Fansuri

18

Pusat pengembangan ilmu dan agama Islam

Istana

Masjid

Ilmu dikembangkan kepada semua peringkat masyarakat – pemerintah, pembesar dan orang awam

19

Tamadun Melayu Islam – zaman kegemilangan tamadun Melayu

Empayar Melaka – kemuncak pencapaian tamadun MelayuIslam diterima secara menyeluruh dalam kalangan orang Melayu

Pengaruh penggunaan bahasa Melayu yang meluas :- Lingua franca, bahasa agama dan bahasa ilmu

Pelaksanaan undang-undang Islam dan adat spt Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka.

Pandangan Semesta Tamadun Melayu

21

Akidah Islam

Orang Melayu berpegang pada akidah Islam sebagai asas pandangan

semestanya

Mementingkan keimanan dan ketakwaan kepada Allah S.W.T

Pandangan semesta orang Melayu berunsur tradisional disesuaikan dengan

dasar-dasar akidah Islam.

Mentaati segala yang disuruh dan meninggalkan segala larangan Allah

adalah tuntutan imam

22

• Masyarakat Melayu sangat menghormati pemimpin. Nilai-nilai ini adalah nilai-nilai yang asas dalam tamadun Melayu

• Institusi beraja adalah unsur tradisi masyarakat Melayu.• Ketaatan dan kesetiaan kepada Sultan/Raja telah menjadi sebahagian daripada budaya orangn Melayu sejak zaman awal tamadun lagi

Ketaatan kepada Sultan dan Menghormati Pemimpin

23

Berpegang teguh kepada Adat Resam

Masyarakat Melayu berpegang teguh kepada adat tradisi seperti yang dapat dilihat dalam amalan hidup seharian

Orang Melayu amat menjaga adat resam termasuklah pantang larang dan adat istiadat yang diwarisi dan diamalkan turun-temurun

Antara adat yang masih diamalkan seperti adat istiadat menyambut kelahiran, perkahwinan dan kematian.

24

Memulia-kan orang Tua

Tamadun Melayu memberi keutamaan kepada yang tua atau berusia.

Nilai ini berkaitan dengan pemahaman masyarakat Melayu bahawa orang yang lebih berusia mempunyai lebih banyak pengalaman berbanding dengan orang muda.

Pengalaman adalah sesuatu yang dipandang penting dalam masyarakat Melayu.

25

Mengutamakan Ikatan Kekeluargaan dan Hubungan Silaturahim

Terbukti melalui gelaran dalam keluarga seperti datuk, nenek, along, angah, pak cik, dan makcik.

Aktiviti kenduri-kendara juga membuktikan orang Melalu mementingkan hubungan silaturrahim

Demikian juga dalam amalan ziarah-menziarahi

26

Saling menghormati

Tamadun Melayu tidak memandang rendah kepada orang lain.

Mereka saing menghormati malahan seringkali bersikap rendah diri

Penghormatan diberikan kepada orang lain yang turut menghormati orang lain

Orang yang tidak membalas penghormatan yang diberikan akan

dipandang rendah

27

Meraikan Tetamu

Meraikan tetamu adalah satu nilai yang penting dalam masyarakat Melayu.

Mengikut ajaran Islam, tetamu membawa rezeki kepada tuan rumah. Oleh yang demikian, tetamu sentiasa dialu-alukan dan diraikan dengan sebaik-baiknya .Pepatah Melayu- “suami pulang kelaparan, dagang lalu ditanakkan”

28

Bertimbang rasa

Orang Melayu sentiasa mengutamakan perasaan orang lain dalm pelbagai keadaan

Sikap ini menjadikan orang Melayu tidak mementikang perasaan diri semata-mata.

29

Bersopan santun,Berbudi Bahasa

Bersopan santun dan berbudi bahasa adalah sebahgian daripada nilai-nilai tamadun Melayu yang dikaitkan dengan adab.

Masyarakat Melayu menganggap bahawa orang yang beradab sebagai halus budi pekertinya manakala orang yang tidak bersopan santun dan tidak berbudi bahasa sebagai biadab dan kasar.

30

Bermesyuarah/Bermuafakat

Ialah cara bagaimana masyarakat Melayu cuba mencapai persetujuan ramai

Golongan ramai diberi peluang untuk menyuarakan pendapat mereka dan persetujuan dicapai dengan mengambil kira semua pendapat.

Hal ini dibuktikan dengan peribahasa Melayu yang berbunyi bulat air kerana pembentung, bulat kata kerana muafakat”.

31

Bergotong-royong

Salah satu daripada ciri Tamadun Melayu adalah melakukan kerja pekerjaan secara bergotong-royong.

Nilai kerjasama ini merupakan sebahagian daripada nilai kebudayaan Melayu yang berteraskan kepentingan kehidupan secara berkumpulan.

Gotong-royong diamalkan dalam aktiviti seperti kenduri-kendara, menanam dan menuai padi, membersih rumah ibadat dan tanah perkuburan.

32

Pencapaian Tamadun Melayu

Sebelum Islam

- Bentuk sastera lisan dan hikayat

Persuratan

Cerita mitos – Puteri Santubong

Cerita legenda – Mahsuri

Cerita mergastua – Sang Kancil

Ungkapan– pantun, peribahasa,

gurindam, seloka

Selepas Islam

Sastera kitab– Sharabul Ashiqin – Hamzah

Fansuri Sastera ketatanegaraan–

Tajul Salatin – Bukhari al-Jauhari

Historiografi– Sulalatul Salatin– Tun Sri Lanag

Kitab-kitab perubatan–Tayyib al-Ihsan fi Tibbil Insan –

Wan Ahmad Muhammad Zain al-FataniAstronomi–

Ilmu Falak– Syeikh Ahmad al-Fatani

Matematik– Raudat al-Hussab fi A’mal al-Hisab

– Syeikh Ahmad Abdul Latif al-Khatib

33

Seni tari Zapin Mak Yong Inang

Kesenian

Seni Muzik Gamelan Cak Lempong Kompang

Seni Ukir dan Khat

Mimbar masjid Ukiran kayu Ukiran tembaga

Seni Bela Diri/Persilatan Silat gayong Silat cekak Silat lincah

Seni Pertukangan Rumah Senjata Perahu

Seni Tenun, Sulaman dan Anyaman

Songket Tekat Selendang Tikar Terendak

Seni Kulinari Acar buah Rendang Gulai Nasi – Dagang, Ulam,

Ambang,

Kerabu

35

Kesinambungan antara Tamadun Melayu dan Tamadun Malaysia

Asas sistem pemerintaha

n

Agama , Adat Istiadat

Sistem Perundanga

n

Peranan Bahasa Melayu

• Tamadun Malaysia yang ada kini wujud hasil dari satu proses sejarah yang berkesinambungan dan dapat dibuktikan melalui pelbagai sumber sejarah Arkeologi.

• Jelas sekali paksi dan landasan utama yang menyumbang kepada pembinaan dan pemantapan Tamadun Malaysia ialah tamadun Melayu.

36

Asas Sistem Pemerin-tahan

• Tamadun Melayu sebelum ini seperti Srivijaya, Temasik, Kesultanan Melayu, Melaka Johor Riau-Lingga membentuk sistem pemerintahan yang tersendiri dan terbukti menjadi sebuah kerajaan yang berjaya.

• Setiap kuasa Melayu tersebut diperintah oleh raja atau Sultan yang mana akhirnya telah menyumbang kepada sistem pemerintahan raja berpelembagaan dalam Tamadun Malaysia hari ini.

• Sistem Raja berperlembagaan di negara ini Yang di-Pertian Agong dan Majlis Raja-Raja Melayu menjadi komponen penting dalam sistem pemerintahan demokrasi berparlimen.

• Yang di-Pertuan Agong merupakan ketua utama negara yang mengetuan tiga badan:• Badan perundangan• Badan pemerintahan• Badan kehakiman.

37

Sistem Perundangan• Sistem pentadbiran tamadun Melayu dahulu dikukuhkan

lagi dengan sistem perundangan tradisional yang berasaskan adat Melayu dan hukum syariah.• Melaka: Hukum Kanun Melaka dan Undang-Undang

Laut Melaka• Johor: Undang-undang Johor (Undang-undang Tubuh

Negeri Johor, 1895)• Pahang: Undang-Undang Pahang• Kedah: Undang-Undang Kedah• Perak: Undang-undang 99 Perak dan Undang-undang

Keturunan Daripada Turun Negeri Perak• Terengganu: Perlembagaan Negeri Terengganu,

1911.• Negeri Sembilan: Hukum adan dan Undang-undang

adat.• Sistem perundangan tradisional ini telah dilanjutkan

kepada politik Malaysia dalam perlembagaan Malaysia dan Perlembagaan Negeri

38

Agama dan Adat istiadat Melayu

• Berdasarkan sejarah, tamadun Melayu telah dimantapkan oleh agama Islam di mana Islam dan adat Melayu telah menjadi sturktur penting kemelayuan dan ketamadunan Malaysia.

• Pengaruh tersebut berkekalan hingga kini di mana:• Islam menjadi faktor dalam mendefinisikan

Melayu (Melayu sebagai yang mengamalkan adat istiada Melayu, berbahasa Melayu dan beragama Islam.

• Islam menjadi agama Persekutuan Malaysia, dan setiap raja atau sultan ialah ketua agama bagi setiap negeri dalam Persekutuan Malaysia.

• Adat Melayu juga mempengaruhi cara berpakaian, jenis pakaian, pengucapan dan tingkah laku.

39

Peranan Bahasa Melayu

• Sejarah Ketamadunan Melayu juga berkembang disebabkan peranan bahasa Melayu pada waktu itu sebagai alat penyebaran agama Islam.

• Peranan bahasa Melayu pada waktu itu yang dibantu dengan huruf jawi menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa dalam kitab-kitab agama dan bahasa karya sastera. Bahkan bahasa yang digunakan olah para pendakwah pada masa itu sebagai media komunikasi mereka.

• Hal ini menjadikan bahasa Melayu sebagai lingua franca dalam kalangan pedagang.

• Bahasa Melayu telah berperanan sebagai bahasa persatuan dan kesatuan Melayu pada waktu itu.

• Berdasarkan sejarah tersebut, Bahasa Melayu diangkat sebagai bahasa Kebangsaan Malaysia

40

KESIMPULAN

• Tamadun Melayu muncul dengan kemunculan kerajaan-kerajaan Melayu awal

• Kemunculan tamadun awal membantu atau memberi kesan positif kepada pembinaan Tamadun Melayu

• Kerajaan Melayu awal lebih mantap setelah menerima Islam

• Islam telah banyak membawa perubahan corak pemikiran dan sosiopolitik masyarakat Melayu

• Pembentukan kerajaan-kerajaan Melayu Islam sebagai zaman kegemilangan Tamadun Melayu

Rujukan41

Kementerian Pengajian Tinggi. (2009). Modul Pengajian Tamadun Islam dan Tamadun Asia. Kuala Lumpur : Penerbit Universiti Malaya.

Ahmad Zaki Abd. Latiff (et.al). (2009). Tamadun Islam dan Tamadun Asia (TITAS). Shah Alam: Oxford Fajar

Afifah Abu Yazid(et.al). (2012). Tamadun Islam dan Tamadun Asia. Petaling Jaya :Pearson