BAB 11IMBANGAN AIR

Asmawi bin AbdullahSMK Purun,Triang, Pahang.

By

www.jabatan-geografi-smkpurun.blogspot.com

Konsep Imbangan Air

Keseimbangan antara jumlah air yang diterima dari atmosfera oleh permukaan bumi dalam bentuk kerpasan adalah sama dengan jumlah air yang keluar ke atmosfera menerusi proses sejat-peluhan dan sejatan, yang mengalami larian air permukaan serta air yang disimpan di dalam tanah sebagai storan.

Formula imbangan air:

P = ET + dST + S di mana,

P = Jumlah air yang diterima daripada kerpasan.ET = Jumlah air yang hilang melalui proses sejat-peluhan.dST = Air yang diterima atau hilang dari lapisan-lapisan tanah.S = Air yang berlebihan atau storan (simpanan) air.

Imbangan Air Negatif

Kekurangan air yang dialami oleh sesebuah kawasan dalam tempoh tertentu apabila kadar sejatan melebihi daripada kerpasan (hujan) yang turun di kawasan berkenaan. Kesan daripada imbangan air negatif yang dialami oleh sesebuah kawasan itu ialah berlakunya fenomena kemarau.

Konsep KemarauKeadaan di mana jumlah sejat-peluhan yang melebihi jumlah kerpasan yang turun untuk satu tempoh lama atau panjang.

• Meningkatkan kadar sejatan melebihi kerpasan. Jumlah hujan berkurangan.

• Udara menjadi kering (dry air)

Cuaca panas akibat el Nino

• Peralihan antara musim tengkujuh dengan musim panas.

• Kemarau yang panjang.• Kadar sejatan dari lembapan tanih

meningkat.

Perubahan musim

(kemarau)

• Angin kering (dry air) juga boleh mempengaruhi kemarau.

• Halaju angin kering yang kuat akan membawa awan ke tempat lain.

• Kawasan yang sepatutnya menerima hujan akan menghadapi fenomena kurangan air.

Faktor angin

Faktor-faktor berlakunya imbangan air negatif

• Penyahhutanan akan menghilangkan kawasan tadahan air dan juga memusnahkan proses transpirasi tumbuhan.

• Kawasan pokok-pokok yang telah ditebang menyebabkan kelembapan udara berkurangan dan, persekitaran menjadi kering (dry air), sejatan akan meningkat dan sebaliknya hujan pula akan berkurangan.

Penyahutanan oleh manusia

• Proses pembandaran menukarkan hutan semula jadi kepada hutan batu.

• Permukaan bumi telah diturap dengan aspalt dan bitumen yang menyebabkan kadar susupan air berkurangan dan menjejaskan simpanan air di dalam sistem akuifer bawah tanah.

• Fenomena pulau haba yang menghasilkan udara kering.

Kadar pembandaran

yang tinggi

Faktor-faktor berlakunya imbangan air negatif

•Ekosistem tasik, kolam, paya dan sungai akan terjejas.•Hidupan akuatik akan mati/pupus.•Rantaian dan siratan makanan akan musnah.•Habitat musnah.

Menjejaskan sistem

ekologi akuatik

•Pokok layu dan mati.•Hutan mudah terbakar secara semula jadi akibat kemarau berpanjangan.•Habitat dan rantaian makanan musnah.•Kepupusan kepelbagaian spesies fauna dan flora.

Menjejaskan

ekosistem hutan

Kesan fenomena kemarau terhadap persekitaran fizikal

•Proses luluhawa fizikal dan haklisan layangan angin lebih cepat berlaku.•Persekitaran kering kontang, tandus-gersang akan mempercepatkan proses pengurunan (desertification).

Kesan terhadap proses

geomorfologi

•Kekurangan hujan akan menyebabkan cuaca menjadi panas.•Penurunan kadar kelembapan udara akan menyebabkan terbentuknya udara kering (dry air).•Kedar pembentukan awan rendah.

Kesan terhadap

cuaca setempat

Kesan fenomena kemarau terhadap persekitaran fizikal

• Tanaman layu dan mati khususnya padi sawah.

• Aktiviti akuakultur terjejas kerana kolam kekeringan air dan menjejaskan aktiviti penternakan ikan.

• Impak kekurangan bekalan makanan kepada penduduk yang menyebabkan berlakunya kebuluran.

Aktiviti pertanian

dan penternakan terjejas

• Bekalan air untuk kegunaan harian terjejas.

• Berlaku krisis bekalan air jika kemarau berpanjangan.

Menganggu

aktiviti domestik

Kesan fenomena kemarau terhadap persekitaran manusia

• Kekurangan bekalan air membataskan air minuman dan manusia boleh mengalami dehidrasi.

• Keadaan sanitari tidak teratur yang mempercepatkan penularan penyakit

Menjejaskan

kesihatan penduduk

• Industri memproses terjejas kerana kekurangan air untuk memcuci/membersihkan bahan mentah seperti industri memproses makanan.

• Industri pembotolan air minuman terjejas kerana kekurangan sumber air.

Menjejaskan aktiviti perindust

rian

Kesan fenomena kemarau terhadap persekitaran manusia

• Penggunaan air tanih amat mudah dan murah.

• Penerokaan air tanih lebih murah berbanding dengan kos pembinaan empangan.

Memajukan sumber air tanih • Bertujuan untuk menurunkan

hujan tiruan di kawasan tadahan.• Larutan garam yang bertindak

sebagai “Nukleus Kondensasi” disembur ke atas awan kumulusnimbos untuk menarik wap-wap air berkumpul dan bercantum.

• Pembesaran titisan air yang mencapai takat tepu akan menurunkan hujan.

Pembenihan

awan

Langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah kekurangan bekalan air di sesuatu kawasan

• Terowong dibina bagi menghubungkan kawasan yang mempunyai sumber air berlebihan ke kawasan yang mempunyai sumber air yang berkurangan.

• Contoh, terowong yang menghubungkan Empangan Pedu dengan Empangan Muda.

Membina laluan air

atau terowong air

• Memperoses sumber air dari tasik tasik atau kolam bekas lombong.

• Penggunaan alat Ultra-Source

Memproses sumber air tawar

Langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah kekurangan bekalan air di sesuatu kawasan

• Penggantian paip-paip lama agar tidak berlaku pembaziran air akibat kebocoran paip.

• Pertingkatkan pemantauan untuk mempercepatkan proses baik pulih.

Perkemaskan

sistem pengurusan dan

pengagihan air

Langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah kekurangan bekalan air di sesuatu kawasan

Imbangan Air Positif

Lebihan air akibat jumlah kerpasan melebihi sejatan. Jumlah kerpasan terutama hujan yang turun ke bumi melebihi daripada kadar sejatan air ke atmosfera, boleh menyebabkan fenomena banjir.

Konsep BanjirSatu keadaan limpahan air atau kenaikan aras air sehingga melebihi daya tampung sesebuah saluran seperti sungai, tasik dan laut lalu mengalir limpahan ke kawasan sekitar khususnya di kawasan tanah rendah. Limpahan air ini berlaku dalam tempoh tertentu atau bersifat sementara.

Meningkatkan simpanan air permukaan seperti di tasik, sungai, kolam dan paya. Keadaan ini seterusnya menjamin keberterusan bekalan air.

Berlakunya fenomena banjir apabila sistem saliran di permukaan tidak mampu menampung curahan hujan yang berlebihan. Lebihan air ini akan melimpahi tebing sungai, tasik, kolam dan sebagainya.

Kelembapan bandingan sentiasa tinggi kerana kandungan wap air dalam udara adalah tinggi. Dikenali sebagai udara lembap (wet air)

Kesan-kesan Imbangan air positif

• Keadaan hujan yang boleh menyebabkan banjir.• Hujan yang sangat lebat pada

masa singkat.• Hujan musiman dalam jangka

masa panjang.

Hujan

• Pancairan salji yang berlaku ketika musim bunga dan musim panas di kawasan hawa sederhana.

• Pengaruh tiupan angin panas Fohn dan Chinuk.

Pencairan salji

Faktor-faktor berlakunya imbangan air negatif

• Kawasan legeh yang kecil mempunyai potensi yang tinggi untuk berlaku banjir.

Faktor saiz kawasan

lembangan saliran atau

legeh • Aktiviti penyahhutanan yang

menyebabkan permukaan bumi kehilangan daya tampung untuk larut-resap.

• Kadar hakisan cerun yang tinggi menyebabkan kadar pemendapan kelodak dan lumpur meningkat di dasar sungai.

• Sungai menjadi cetek.• Proses pembandaran juga

menyumbang kepada kejadian banjir kilat.

Kegiatan manusia

Faktor-faktor berlakunya imbangan air positif

• Bertujuan untuk menakung dan menyimpan air yang berlebihan daripda curahan hujan lebat serta salji.

• Contoh pembinaan empangan Aswan di Mesir.

Membina empang

an

• Mempercepatkan lagi proses pengaliran air keluar ke laut.

• Meluruskan alur-alur sungai.

Memperluas dan

memperdalam alur-alur sungai

Langkah-langkah mengurangkan risiko banjir

• Bertujuan untuk mengukuhkan tebing daripada mudah runtuh dan dihakis oleh air ketika isi padu air meningkat.

• Penggunaan kaedah konkrit, groin dan gabion serta guni-guni pasir

Membina tetambak

atau benteng

• Mengekalkan tumbuhan di kawasan tadah yang bertindak sebagai sumber simpanan air sebagai storan utama.

• Aktiviti pembalakan diharamkan di kawasan tadahan.

Mengawal aktiviti

penyahhutanan

Langkah-langkah mengurangkan risiko banjir

• Melakukan langkah-langkah persediaan awal secara sistemetik, bersepadu dan saintifik.

• Meramalkan banjir yang melanda, lokasi, kapasiti dan risiko berdasarkan klimatologi.

• Contoh terowong SMART.

Langkah-langkah persedia

an, pencegahan dan kawalan

Langkah-langkah mengurangkan risiko banjir