Bab 10 Sarawak

10.1 Latar Belakang Sejarah Sarawak (沙捞越的历史背景)

Sararwak mendapat nama daripada nama Sungai Sarawak atau Batang

Sarawak.(沙捞越从 Sungai Sarawak 或 Batang Sarawak 中获得名字) Batang Sarawak merangkumi kawasan sekitar kuching hingga ke seluruh

Sarawak.

(Batang Sarawak 包围 Kuching 四周至整个沙捞越) Terdapat bukti kewujudan manusia sejak 40000 tahun dahulu.

(从 40000 年前就有人类出现的证据)

Bukti kewujudan manusia di Sarawak dikuatkan dengan penemuan beberapatinggalan sejarah di Gua Niah seperti:

(沙捞越的人类出现的证据通过在 Gua Niah 的几个历史遗迹) a ) Tembikarb ) Pisau yang diperbuat daripada batuc ) Kapak yang diperbuat daripada batud) Lukisan yang diconteng pada dinding gua

Hasil penemuan tersebut membukitkan bahawa Sarawak merupakan salah Sebuah negeri terawal yang diduduki oleh manusia di Asia Tenggara.

(次发现证明沙捞越是其中一个人类早期在东南亚的州属)

10.1.1 Pertalian Sarawak dengan kesultanan Brunei dan Sulu

(沙捞越与汶莱和 Sulu 王朝的关系)

Sejak abad ke-15, kerajaan Brunei pernah meluaskan kuasanya ke Sarawak.

(15 世纪起，汶莱政府增扩大势力至沙捞越)

Di bawah pemerintahan kerajaan Burnei, Sarawak dibahagiakan kepada

beberapa unit jajahan.

(在汶莱的统治下，沙捞越被分为几个殖民区) Setiap unit jajahan ditadbir oleh seorang pembesar.

(每个殖民区由一位大臣统治) Pembesar memiliki unit autonomi untuk mentadbir unit jajahan seperti:

(大臣拥有自治权以统治殖民区)a ) Sungai Skrang ditadbir oleh Syarif Sahapb ) Sungai Sarawak (Kuching) ditadbir oleh Pangeran Mahkota.

10.2 Masyarakat Sarawak (沙捞越社会)

Terdapat 27 buah kumpulan etnik di negeri Sarawak.

(有 27 种种族在沙捞越) Setiap etnik mempunyai bahasa, budaya dan cara hidup yang tersendiri dan

berbeza.

(每个民族拥有独特及不同的语言，文化和生活方式) Kedudukan penempatan mereka juga berbeza mengikut kawasan seperti:

(他们的住宅位置也随着地区而不同)

a ) Persisiran pantai 沿海地区b ) Lembah sungai 河流地区c ) Daerah pedalaman 内陆区d ) Kawasan tanah tinggi 高地

Jumlah penduduk padat terdapat di: (村民集中于)

a ) Dataran pantai (海滩平地)

b ) Lembah sungai di Bahagian barat Kuching (Kuching 西部的河流流域)c ) Kawasan di antara Sungai Mukah hingga Sungai Kayan.

(Sungai Mukah 与 Sungai Kayan 之间的地区) Corak penempatan dan taburan penduduk yang berselerak di Sarawak

membataskan perhubungan mereka dengan orang luar.

(村民散乱的住宅和分布形式限制他们与外人的关系) Faktor ini mendorong mereka membentuk identiti kebudayaan tersendiri

mengikut persekitaran mereka.

(这因素促使他们跟随自己的环境以形式独特的文化特征)

Kumpulan etnik Sarawak terdiri daripada masyarakat: (沙捞越的民族)a ) Iban g ) Penan

b ) Bidayuh h ) Murut c ) Kenyah i ) Punand ) Melayu j ) Kedayane ) Melanaur k ) Kayanf ) Kelabit

10.2.1 Taburan penempatan kumpulan Etnik mengikut kawasan

(沙捞越社会)

10.3 Kegiatan Sosiobudaya (社会文化活动)

Pelbagai kumpulan etnik yang terdapat di Sarawak telah mewujudkan coraksosiobudaya yang berbeza.

(在沙捞越的各种民族形成不同的社会文化活动) Setiap kumpulan etnik memiliki sosiobudaya yang berlanian

(每个民族拥有不同的社会文化) Mereka mewarisi kegiatan sosiobudaya melalaui warisan turun-temurun

daripada generasi terdahulu.(他们继承社会文化活动，通过从前传承下来) Walaupun terdapat pelbagai sosiobudaya, namun setiap kumpulan etnik

mengamalkan nilai salina menghormati budaya suku lain.

(虽然有各种社会文化，但每个民族实行互相尊重) Keadaan ini telah mewujudkan semangat kekitaan di kalangan masyarakat

di Sarawak.(这情况形成社会里的归属感)

10.3.1 Pendidikan (教育)

Pendidikan tidak formal diperoleh secara tidak langsung.(非正式教育以间接式得到) a ) Melalui amalan dan kepercayaan turun-temurun, nasihat dan pengajaran akan disampaikan secara lisan.b ) Contohnya, kepakaran semasa menburu dan memungut hasil hutan.

Pendidikan formal dijalankan di masjid dan sekolah agama.

(正是教育在教堂与回教学校进行) Pekara yang diajar adalah tentang pendidikan agama Islam seperti membaca

al-Quran dan menulis jawi.(教的科目与回教教育有关如读经文和爪哇文) Selain itu, pendidikan berkaitan hukum Islam seperti cara malaksanakan

ibadat akan diajarkan oleh guru al-Quran, imam dan lebai.(除此之外，有关回教的教育如进行礼拜的方法将由经文老师，教长和回教司教导)

10.3.2 Peraturan dan Adat Resam (习俗)

Suku etnik di Sarawak menpunyai adat resam tersendiri yang perlu dipatuhioleh diamalkan oleh setiap anggota masyarakat.

(沙捞越的民族拥有独特的习俗，须被每个成员所遵守与实行) Amalan adat resam ini mempunyai keunikan yang tersendiri mengikut

sosiobudaya etnik masing-masing.

(习俗依据各自社会文化而拥有独特的一面) Bagi masyarakat yang benar beragama Islam, amalan hidup dan adat

resamnya adalah berasaskan agama Islam.

(对于回教的社会，生活与习俗是根据回教) Bagi masyarakat yang bukan beragama Islam, mereka mematuhi dan

mengamalkan cara hidup dan adat resam yang diwarisi turun-temurun daripada nenek moyang mereka.

(对于非回教社会，他们遵守及实行由祖先继承下来的生活方式与习俗)

10.3.3 Tuai rumah

Kebanyakan masyarakat Iban,Bidayuh dan masyarakat orang Ulu masih

tinggal di rumah panjang. (大多数的伊班,Bidayuh 和 Ulu 人还住在长屋)

Mereka hidup seperti sebuah keluarga (他们的生活像一个家庭)

Rumah panjang bertungsi sebagai sebuah perkampungan dan tuai rumah bertanggungjawab menjaga keamanan dan keselamatan anak buahnya.

(长屋的功用为一个村落，tuai rumah 有责任保护村民的安宁与安全)

10.3.4 Kebudayaan (文化)

Pendudukan Sarawak menyanbut pelbagai jenis perayaan dengan meriah mengikut kumpulan etnik.

(沙捞越人民热闹地欢庆节日，依据民族)

10.3.4.1 Melanau

Orang Melanau menyambut Perayaan Kaul (Melanau 人庆祝 Kaul 节日) Tujuan diadakan perayaan ini adalah untuk menjamu ipok yang mengawal

laut supaya: (举行节日的目的是为了款待控制海洋的 ipok)a ) Hasil tangkapan memuaskanb ) Keselamatan ketika di laut terjagac ) Mengelakkan sebarang penyakit

Sebarang disediakan untuk menjamu ipok. (Serahana 被准备以款待 ipok)

Serahang diperbuat daripada daun nipah dan daun buluh.(Serahang 由nipah 叶和竹叶制成)

Di dalamnya diletakkan bertih, telur ayam, pulut kuning, kirai atau rokok duan dan sirih untuk manjamu ipok.

(在里面，放有炒米，鸡蛋，糯米糕，香烟和栳叶以款待 ipok)

10.3.4.2 Iban

Mereka menyanbut Perayaan Gawai atau Pesta Menuai.(他们庆祝丰收)

Jenis-jenis Hari Gawai ialah: (种类有)a ) Gawai Antub ) Gawai Batuc ) Gawai Kenyalangd ) Gawai Burung

Ketika meraikan pesta menuai padi, mereka akan menaikan tarian ngajatsebagai tanda kesyukur.

(当庆祝丰收节时，他们回跳 ngajat舞作为感恩表示)

10.3.4.3 Orang Melayu Sarawak

Orang Melayu Sarawak mempunyai sejenis kesenian tradisi, iaitu bergendang.

(沙捞越的马来人拥有一种传统艺术，即 bergendang)

Kaum lelaki akan menari dalam persembahan itu.(男子会跳舞) Kaum wanita akan memukul gendang sambil menyanyi dan berpantuan.

(女性打鼓一面唱歌作诗) Tarian ini merangkumi permainan muzik nyanyian,pantuan dan tarian.

(舞蹈包括舞蹈，唱歌及诗歌)

10.3.5 Agama dan kepercayaan (宗教与信仰)

Sebilangan kecil masyarakat bumiputera Sarawak masih mangamalkan

Kepercayaan animism.(一小部分的沙捞越土著信奉万物有灵魂) Masyarakat tersebut ialah Iban, Murut, Kelabit, Kayan dan Bisaya.

(社会有 Iban, Murut, Kelabit, Kayan dan Bisaya) Mereka mempercayai bahawa alam semula jadi seperti gunung, bukit, busut,

Pokok kayu dan sungai menpunyai roh.

(他们相信大自然如山丘，高山，土堆，树和河流都拥有灵魂) Masyarakat Melanau yang bukan beragama Islam percaya kepada makhluk

ghaib yang dipanggil ipok.

(Melanau 社会非回教相信被称为 ipok神秘的万物) Penan nomad mengamalkan hidup berpindah randah,terutama apabila

berlaku kematian. (游牧民族 Penan 实行游牧的生活，特别是当发生死亡时)

Mereka percaya bahawa: (他们相信)

a ) Menetap secara kekal adalah dilarang (永久定居禁止的)

b ) Pokok besar tidak boleh ditebang (大树不能砍)

c ) Dilarang melapangkan kawasan hutan (禁止腾出森林区) Orang Iban berpegang teguh kepada kepercayaan, iaitu apabila sesuatu

penempatan baru hendak dibuka, kawasan itu perlu disemah terlebih dahulu.

(伊班人坚信信仰，即当一个住宅要被开发时，此地区须被祭奠先) Bunyi burung ketupung dan beragai menandakan rumah tidak boleh

didirikan di situ.

(ketupung dan beragai鸟的声音表示屋子不能建在那个地方)

10.3.6 Seni Muzik (音乐)

Masyarakat Sarawak juga amat kaya dengan peralatan muzik.

(沙捞越社会有丰富的乐器) Kebanyakan alat muzik tersebut diperbuat daripada buluh.

(大多数乐器由竹制成) Antaranya ialah:

a ) Gendang (鼓) c ) Sape

b ) Suling (笛子) d) Engkerurai

10.4 Kegiatan Ekonomi (经济活动)

Sarawak merupakan sebuah negeri yang kaya dengan sumber semula jadi.

(沙捞越是一个富有天然资源的州) Kegiatan ekonominya banyak bergantung kepada keadaan bentuk muka

bumi, kawasan penempatan suku kaum dan sumber alam.

(经济活动多依据地形情况，民族的住宅及天然资源) Ekonomi sara diri merupakan kegiatan ekonomi yang utama.

(自供自给经济是主要的经济活动)

10.4.1 Ekonomi Sara diri (自供自给经济)

Kebanyakan masyarakat Sarawak menjalankan kegiatan ekonomi sara diriseperti:

(大多数的沙捞越社会进行自供自给经济)