8/7/2019 Bab 1 MPW2133

1/29

BAB SATU

KERAJAAN MELAYU

TRADISIONAL

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

2/29

BAB 1

KERAJAAN MELAYU TRADISIONAL

Pengenalan Tanah Melayu (TM) menjadi tempat perdagangan kerana

kedudukannya di tengah perjalanan pedagang Cina, Arab dan

India.

Terdapat pelabuhan-pelabuhan awal yang terdapat di TM dan

negeri-negeri Borneo adalah Kuala Selingsing (Perak), SungaiEmas (Kedah), Pengkalan Bujang (Kedah), Jenderam Hilir

(Selangor) dan Santubong (Sarawak)

Hasil bumi yang popular ialah damar, rotan, dan galian seperti

emas dan timah.

Pedagang India gelar TM sebagai Suvarnabumi (bumi emas) Ptolemy (ahli geografi bangsa Yunani) panggil TM sebagai

Golden Chersones (Semenanjung Emas)

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

3/29

Latarbelakang Awal Zaman PraSejarah

Bukti-bukti arkeologi menunjukkan bahawa TM telah didiami oleh

manusia sejak beribu-ribu tahun yg lalu.

Terdapat 4 zaman awal di Tanah Melayu :

a) Zaman Paleolitik (35,000 tahun)

b) Zaman Mesolitik (11,000 tahun)

c) Zaman Neolitik (5,000 tahun)d) Zaman Logam (2500 tahun)

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

4/29

Kerajaan Awal Melayu

Beberapa kerajaan yang agung telah didirikan di

Semenanjung TM dan juga di sekitar kepulauan Melayu

sejak kurun pertama lagi.

Ini membuktikan bahawa di rantau ini telah wujud beberapa

buah kerajaan sejak lama dahulu.

Kerajaan-kerajaan ini merupakan kerajaan agung yang

mempunyai tanah jajahan dan berperanan penting dalam

membentuk tamadun Melayu. Dengan demikian, kawasan nusantara bukanlah sebuah

kawasan baru yang dikatakan ditemui dan diterokai oleh

penjajah barat.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

5/29

Kerajaan Lokasi Tahun Nota/catatan

Kedah Tua Lembah Bujang Kurun ke-5 Sistem Pemerintahan

beraja

Kedudukan strategik

Pelabuhan entrepot

Pengaruh oleh Hindu

dan Buddha

Chih-Tu Tanah Merah,Kelantan

Kurun ke-16 Pengaruh agamBuddha

Hbgn persahatan

dengan China

Tan Tan Terengganu Kurun ke-6 Pemerintah

dipengaruhi sistempemerintahan oleh

kebudayaan China

Gangga

Negara

Beruas Perak. Kurun ke-5 Pelabuhan dan

pusat perdagangan.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

6/29

Langkasuka Pattani, Negara

Thai

Kurun ke-5 Pelabuhan dan pusat

perdagangan

Lo-Yueh Johor Kerajaan di selatan

tanah Melayu

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

7/29

Kawasan nusantara atau kepulauan Melayu ini telahdidiami oleh orang-orang Melayu sejak dahulu lagi, yg

merupakan sebahagian dari keseluruhan penduduknusantara.

Nusantara ini merupakan sebuah entiti sosial, budaya danfizikal yang mengalami pengaruh-pengaruh Hindhu,Buddha, Islam dan Kristian.

Kesan daripada kedatangan penjajah-penjajah barat,kawasan nusantara ini dipecah mengikut kehendakmereka.

Ekoran itu, wujud entiti geopolitik yang berbeza-bezadisebabkan oleh pengaruh penjajah yang berbeza-beza.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

8/29

Sistem/ struktur politik masyarakat Melayu Melaka

Sejak abad ke-15 masyarakat Melayu telah mempunyai

sistem pemerintahannya sendiri, melalui penubuhanKesultanan Melayu Melaka yang menjadi asas kepada

pemerintahan beraja di negara kita. Dan sistem pemerintahan

ini telah di warisi oleh negeri-negeri lain seperti Perak, Johor

& Kedah.

Dalam sistem politik ini terdapat dua faktor yang perludifahami iaitu:

i) Sistem Politik

ii) Masyarakat Melayu Tradisional

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

9/29

Sistem politik umumnya bermaksud satu susunan danperaturan yang dilakukan oleh individu atau organisasi yangberkuasa dalam sesebuah negara, khusunya tentang

perkara-perkara yang berkaitan dengan pemerintahansesebuah negara atau hubungannya dengan negara lain.

Dalam konteks ini masyarakat Melayu tradisional, sistempolitik dapat dikatakan sebagai segala sesuatu yangberkaitan dengan pemerintahan dan pentadbiranmasyarakat Melayu khususnya merujuk kepada zaman

Kesultanan Melayu Melaka sebelum kemasukan penjajahbarat.

Masyarakat Melayu Tradisional kumpulan manusia yanghidup bersama dan melakukan adat resam turun temurun.Kebanyakkannya hidup di persekitaran sungai dankampung-kampung.

mereka ini mempunyai saiz populasi yang kecil dan tiadastruktur pemerintahan yang teratur pada masa tersebut.

Ketua mereka adalah terdiri daripada ahli yan paling tua,ini kerana golongan tua sangat dihormati danberpengalaman dengan pelbgai adat dan kepercayaanserta tahu bagaimana proses keselamatan.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

10/29

Daripada pembangunan unit-masyarakat yang kecil,

masyarakat Melayu kemudiannya bergabung menjadimasyarakat yang lebih besar di bawah pemerintahan

seorang ketua, pembesar, orang kaya atau raja.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

11/29

Sistem Politik

Dalam sistem politik ini terdapat beberapa aspek yang perlu

ditekankan, antaranya;A. Sistem yang bercorak feudal-

membahagikan rakyat mengikut susun lapis yang berbentukpiramid, iaitu terdiri daripada 2 golongan:

Golongan Pemerintah

Golongan Diperintah. Golongan yang paling berkuasa adalah golongan pemerintah

kerana mereka mempunyai kuasa politik dan ekonomi sertapahlawan-pahlawan mereka sendiri. Melalui kekuatan dan kuasatersebut maka mudah bagi golongan ini mengumpul cukai danhadiah daripada rakyat. Seterusnya melalui pertambahankekayaan tersebut maka mereka boleh mengembangkan kuasa

ketenteraan dan kawasan taklukan mereka. Akhirnya daripadagolongan ini menjadi pemimpin yang berkuasa.

Manakala dalam konteks hubungan antara dua golongan iniadalah bersifat timbal-balik- saling berkait antara satu sama lain,ini bagi membolehkan institusi raja terus wujud dalammasyarakat Melayu.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

12/29

Unit-Unit Politik

Dalam sistem politik tersebut terdapat 3 unsur politik:

Negeri- adalah unit yang terbesar, sama dengan negara padamasa sekarang.

Jajahan/ Daerah

Kampung.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

13/29

Sistem beraja ini adalah berdasarkan kepada;

Konsep Raja Konsep Daulat dan Derhaka

Konsep Raja.

i. Semasa di bawah pengaruh Hindu-Budha

Pemerintah/ pemimpin kerajaan dikenali sebagai raja

raja di anggap berketurunan dewa atau tuhan yangdisebut Devaraj.

Devaraja adalah satu kepercayaan bahawa raja yangmemerintah dianggap luhur dan suci.

ii. Semasa kedatangan Islam

kedudukan raja ini telah mengalami sedikit perubahan danmenguatkan kedudukan raja

Gelaran raja telah ditukar dengan gelaran Sultan setelahmereka memeluk Islam.

Nilai-nilai Islam telah dikompromi dengan nilai-nilai tradisiyang telah sedia ada.

Sistem Beraja

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

14/29

Sultan dipercayai berasal dari keturunan pahlawan Islam,

Iskandar Zulkarnain Alexander The Great, berdasarkan

kepada Sejarah Melayu Sultan. Undang-undang Melakadan Adat-Raja-raja menganggap raja-raja Melaka sebagai

Khalifah Allah di dunia.

Raja merupakan subjek yang yang sangat mulia dan

hampir tidak ada cacat celanya. Sekiranya terdapat

kekurangan dari segi tingakah laku atau kewibawaannyasebagai pemerintah, namun mereka tidak boleh diertikai

apatah lagi dicela. Perintah raja merupakan sesuatu yang

wajib dilaksanankan walaupun bercanggah dengan hukum

kemanusiaan dan hukum agama.

Sesuai dengan taraf, keturunan dan bidanga kuasapolitiknya, maka raja berada ditingkat paling atas sekali

dalam hierarki politik masyarakat Melayu tradisional.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

15/29

Sultan

Pembesar Empat

Pembesar Lapan

Pembesar Enam Belas

Pembesar Tiga Puluh Dua

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

16/29

Bangsawan

Lapisan kedua tinggi yang terdiri drpd anak-anak raja, kaum kerabat

di raja dan para pembesar berketurunan raja

Memegang jawatan utama seperti Bendahara dan Temenggung.

Pembesar

Lapisan ketiga para pembesar negeri dan aderah lain yang bukan

keturunan raja

Soal pentadbiran tertakluk kpd kekuasaan masing2. Mereka

mempunyai pengaruh yang kuat dalam masyarakat. Cth Tok

Penghulu

Rakyat biasa

Terdapat dua kelas iaitu rakyat biasa yg merdeka dan golongan

hamba.

Mereka bertumpu di kawasan pesisir pantai dan sungai. Aktiviti

pertanian.

Hamba

Terdapat dua kategori iaitu hamba abdi dan hamba berhutang.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

17/29

KESULTANAN MELAYU MELAKA

Penubuhan Kerajaan Melaka Kesultanan Melayu Melaka merupakan kesultanan Melayu yg tertua

dalam sejarah Malaysia. Pada zaman pra-Islam telah wujud spt

kerajaan Kedah Tua da Perak.

Pada 1391, kerajaan Srivijaya telah diserang oleh kerajaan

Majapahit . Putera raja Palembang bernama Parameswara telah

melarikan diri dan mengundurkan diri hingga ke Temasik (Temagi).

Beliau terus melarikan diri ke Muar kemudian Bertam dan akhirnya

ke Melaka sekitar tahun 1400.

Melaka telah pun wujud sebagai perkampungan nelayan.

Parameswara telah menamakan kawasan ini sebagai Melaka (nama

pokok).

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

18/29

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

19/29

KERAJAAN MELAYU MELAKA Kerajaan Melayu Melaka telah didirikan oleh Parameswara pada

awal kurun ke-15. Kerajaan yang agung pada zamannya.

Kemakmuran Kerajaan Melaka dapat dilihat dari segikedudukannya sebagai pusat perdagangan dan pusat penyebaranagama Islam.

Faktor-faktorPerkembangan dan Keagungan:

Faktor Geografi

kedudukan strategik ditengah-tengah jalan perdagangan

antara timur dan barat pelabuhan terlindung dari tiupan angin monsun Barat Daya dan

Timur Laut

pelabuhan semulajadi

Faktor Ekonomi

pusat perdagangan terkenal di kepulauan Melayu

tedapat sumber asli rempah-ratus, lada hitam, cengkih sistem pungutan cukai rendah dan teratur oleh Syahbandar

penggunaan sistem matawang

terdapat kemudahan asas - gudang

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

20/29

Faktor Politik dan Pentadbiran.

menjalin diplomatik dengan negara China

sistem pentadbiran cekap wujud sistem undang-undang adil dan saksama hukum

Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka

pusat penyebaran agama Islam

Dasar perluasan kuasa (Empayar Kerajaan Melayu

Melaka) Siak, Kampar, Jambi, Terengganu, Selangor,

Perak Johot.

Bahasa Melayu lingua franca (bahasa perantaraan)

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

21/29

Faktor-faktorKemerosotan Kerajaan Melayu Melaka dikatakan mencapai puncak

kegemilangannya pada zaman pemerintahan Sultan Mansur Syah(1459-1477). Namun selepas itu kerajaan Melayu Melaka mulamelalui zaman keruntuhannya sehingga ke tahun 1511 apabilaMelaka ditawan oleh Portugis.

Faktor Dalaman:

Ketiadaan kepimpinan yang cekap

Pemerintahan yang lemah

Rakyat berpecah-belah dan tidak bersatu padu.

Faktor Luaran:

Penemuan perjalanana laut melalui Tanjung Harapan di SelatanAfrika oleh Bartholomew Diaz pada tahun 1488.

Pedagang-pedagang mula mengalihkan pusat perdagangannya ketempat lain.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

22/29

Sistem Pemerintahan Kerajaan Melaka

Melaka mempunyai pentadbiran yang tersusun dan

sistematik. Raja/sultan dibantu oleh sebuah organisasi yangtersusun denagn hierarki dan fungsi masing2. Sistem ini

dipanggil sistem Pembesar Empat Lipatan.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

23/29

Sistem pentadbiran kerajaan Melaka berkaitan dengan perananoleh empat orang pembesar utama iaitu :

1. Bendahara

-sbg penasihat raja-pemangku raja semasa ketiadaan raja

-bertindak sbg Ketua Hakim

-Pemilih dan pelantik raja

2. Penghulu Bendahari

- bendahari yg mengawal perbendaharaan negara- memungut cukai dan hasil negeri

- simpan daftar hamba raja dan ketua kpd Syahbandar

3 Temenggung

- Pelaksana atau ketua undang2 peraturan negeri dan

keselamatan- Ketua Polis Negara

- pendakwa raya sekiranya berlaku kesalahan individu tertentu

- ketua protokol dalam adat-istiadat

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

24/29

4. Laksamana

- merupakan hulubalang dalam peperangan terutama di laut.

- bertanggung-jawab memikul pedang kerajaan dalam upacararasmi serta menjadi diplomat dan membawa utusan kerajaan.

Selain itu terdapat pentadbir seperti Syahbandar berfungsi sbg :

1. Pegawai pelabuhan

2. Menjaga kebajikan pedagang asing

3. Menyediakan gudang tempat penyimpanan barang

4. Mengutip cukai pelabuhan

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

25/29

Kerajaan Johor

Pengenalan

Kerajaan Johor diasaskan oleh warisan kesultanan Melaka

Pentadbiran diperingkat pusat dipegang oleh sultan. Beliau

dibantu oleh pembesar-pembesar utama Bendahara,

Temenggung, Raja Indera Bongsu (Penghulu Bendahari),

Laksamana dan Syahbandar.

Antara tahuin 1722-1819, Riau menjadi pusat pentadbirankerajaan Johor. Selepas tahun 1819, satu perubahan besar telah

berlaku di dalam politiok Johor apabila Tengku Husin ditabalkan

sebagai sultan Singapura pada 16 Feb 1819.

Johor terlibat dengan peperangan tiga segi dengan kerajaan Aceh

dan Portugis di Melaka.Faktor-faktor pelabuhan maju :

a) Kedudukan strategik

b) Sungai Lebar

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

26/29

c) Kemudahan gudang dan pasaran

d) Barang Dagangan luar

e) Peranan orang laut

f) Persahabatan dgn Belanda

g) Pelabuhan Entrepot

h) Peranan Syahbandar

Kerajaan Perak Sejarah petempatan di Perak wujud seawal zaman pra sejarah

dan penemuan kawasan purba di kota Tampan.

Wujud kerajaan tua di Perak iaitu Beruas dan Dinding.

Pengasas kesultanan Perak berkait rapat dengan kesultananMelaka. Sultaan Muzaffar syah berasal dari keturunan darisultan Mahmud Syah dari Melaka.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

27/29

Kerajaan Pahang

Sejarah petempatan awal di Pahang terdapat di Sg.lembing,

Tembeling da Tresang. Pengasas kesultanan Pahang pada abad ke-15 berkait rapat

dgn kesultanan Melaka.

Mengikut catatan pengembara Arab, Eropah dan Cina,

Pahang ditulis:

Pahang

Pam Paam Paon Phaan Pahan Pan-Han

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

28/29

Kerajaan Negeri Sembilan

N9 terhasil daripd gabungan 9 kawasan :

Sg Ujong, Rembau, Jelebu, Johol, Ulu Muar, Inas,

Gg. Pasir, Terachi, Jempol.

Pemerintahan N9 berkait-rapat dengan kerajaan Minangkabau.

Raja Melewar dilantik takhta pada 1773 dgn gelaran YamtuanNegeri di Seri Menanti.

Kerajaan Kedah

Merupakan negeri yg tertua penempatannya di T Melayu. Bertapakdi sekitar Gg Jerai, lembah sg. Merbok dan sg. Muda.

Penulis Arab Kilah

Qalha

Sanskrit Kataha @ Kadara

Tamil Kadaram Kalagam Kedah pernah dijajah oleh Siam dan di bawah kekuasaan British

melalui Perjanjian Bangkok 1909.

8/7/2019 Bab 1 MPW2133

29/29

Kesimpulan

Kewujudan Kerajaan Melayu Tradisional membuktikan bahawa

tamadun Melayu setanding dengan tamadun lain di dunia. Kerajaan Melayu yg terkenal kerajaan Melayu Melaka

Masyarakat Melayu mempunyai sistem politik, ekonomi dan sosial

yang tersendiri.