asgmnt sej rmpun

7/26/2019 Asgmnt Sej Rmpun

1/37

1.0 PENGENALAN1.1 Pendahuluan

Bahasa adalah jiwa bangsa. Tanpa bahasa yang sempurna, maka

robohlah tamadun bangsa manusia. Bahasa Melayu yang lebih dikenali

sebagai lingua franca telah memperkasakan kedudukannya di rantau ini

sejak berabad yang lampau (Mohamad Amin Arshad, 2!". #ara

penuturnya yang satu ketika dahulu hanyalah di kalangan penduduk

pribuminya sahaja telah berkembang hingga menjadi bahasa serumpun di

kepulauan Melayu. $etelah kedatangan pedagang%pedagang dari barat

yang mana tujuan asalnya hanyalah untuk mencari tempat berdagang,

telah berminat untuk menuturkannya. Maka, bahasa Melayu telah maju

setapak lagi dengan berkembang kepada penutur barat.

#erkembangan bahasa Melayu melalui perkamusan telah dimulakan

oleh orang%orang Barat seperti orang &tali, Belanda, dan &nggeris. 'ejayaan

mereka dalam mengumpulkan kosa kata Melayu yang diberi huraian dan

penjelasan menurut bahasa ibunda masing%masing kemudian disusun dan

diterbitkan dalam bentuk buku. 'amus%kamus tersebut menjadi sumber

rujukan utama kepada orang%orang barat yang ingin mempelajari bahasaMelayu. &ni berpunca dari kesedaran tentang bahasa anak negeri perlu

difahami dan dikuasai untuk memudahkan perniagaan.

i samping itu pula, orang )ropah sudah mulai ramai yang tinggal

rantau *usantara ini kerana berniaga, membuka ladang, atau ditugaskan

oleh kerajaan mereka sebagai pegawai. #ara mubaligh 'ristian turut sama

$ejarah +umpun Bahasa Melayu -


2/37

ke 'epulauan Melayu untuk mengajar agama 'ristian kepada orang )ropah

yang bertugas di sini dan juga kepada orang tempatan. $emua ini

memerlukan kemahiran bahasa Melayu. $ejak itu, buku petunjuk sederhana

dan kamus bahasa Melayu dianggap penting.

1.2 Objektif Kajian

'ajian ini ialah membincangkan tentang peranan tokoh + /ilkinson

dalam bidang kebahasaan dan kesarjanaan bahasa beliau bersama sepuluh

tokoh bahasa yang lain iaitu $ir 0enry 1ule, eorge 3oedes, ohn 3rawford,

+4 /instedt, 5rank $wettenhem, Ma6well, Thomas Bowney, 3A Mess, 0ugh

3li7ord dan 0outman serta bidang kebahasaan dalam perancangan

perkamusan antara tokoh%tokoh bahasa tersebut.

1.3 Kaedah Kajian

'aedah kepustakaan telah digunakan semasa menyiapkan tugasan

ini. $elain mendapatkan maklumat dari beberapa buah buku dan majalah,

saya turut menggunakan enjin carian seperti laman sesawang untuk

dijadikan panduan dan rujukan semasa menyusun atur tugasan yang

diberikan ini. $egala bahan yang diperolehi daripada pelbagai sumber turut

dianalisis mengikut kesesuaian untuk dikelaskan di bawah sub%topik yang

berkenaan.

1.4 Batasan Kajian

$ejarah +umpun Bahasa Melayu 2


3/37

'ajian ini berfokus kepada peranan tokoh + /ilikinson dalam bidang

kebahasaan dan kesarjanaan bahasa beliau bersama sepuluh tokoh bahasa

yang lain iaitu $ir 0enry 1ule, eorge 3oedes, ohn 3rawford, +4 /instedt,

5rank $wettenhem, Ma6well, Thomas Bowney, 3A Mess, 0ugh 3li7ord dan

0outman. serta bidang kebahasaan dalam perancangan perkamusan

antara tokoh%tokoh bahasa tersebut.

2.0 PERANAN OKO! R" #$LK$N%ON &ALA' B$&ANG KEBA!A%AAN.

+. /ilkinson mula berkhidmat di Tanah Melayu pada tahun -889

sebagai pegawai pentadbiran kolonial. $etelah didorong oleh $ir /illiam

Ma6well, gabenor negeri $elangor dan /. $keat seorang penulis buku

tentang ilmu ghaib. #ada masa itu politik wakil%wakil 'erajaan &nggeris

bertujuan memerintah dan mendalangi para :+aja; tempatan dan

menggunakan bahasa Melayu dengan fasih adalah menjadi syarat utama

untuk menjayakan pentadbiran. Beliau juga telah terpesona oleh 'amus

Melayu%#erancis Abbe 5a


4/37

Paper on Malay subjects dan menyelesaikan hampir keseluruhan draf

kamusnya. r. 3. 0ooykaas dalam bukunya :#erintis $astera; mengatakan

bahawa #antun Melayu yang dikumpulkan oleh +. /ilkinson dan +.4

/instedt (Malay Literature Series 12", mengandungi sejumlah lebih kurang

-,! rangkap pantun, lebih -? daripadanya adalah seloka.

/eltanschauung atau pandangan hidup orang Melayu boleh juga wujud

dalam pantun tersebut.

$eterusnya kita lihat sumbangan +. /ilkinson pada tahun -9-,yang

telah menyusun kamus dwibahasa iaituA Malay-English Dictionary. kamus

dwibahasa yang merupakan kamus terawal pada abad ke%2. 'ata

kemasukan kamus ini ditulis dalam ejaan jawi dengan aturan huruf +umi

serta keterangan data dalam bahasa &nggeris (Abdul +ashid aing Melebek,

2-"./ilkinson telah melakukan tiga kali semakan iaitu@

a" )disiA Malay-English Dictionary I-IIdalam ejaan +umi pada tahun -9>2.b" )disiA Malay-English Dictionarydalam ejaan +umi dengan tempelan ejaan

awi pada tahun -9!9.c" #engemaskinianA Malay-English Dictionarydalam ejaan +umi sepenuhnya

pada tahun -9!9.

'amus setebal -> halaman itu merupakan karya leksikogra yang

paling terperinci tentang bahasa Melayu hingga sekarang. 'amus ini

diulang cetak oleh #enerbit Macmillan di ondon pada tahun -9!9.

/ilkinson juga telah mengumpulkan sebanyak -! ribu frasa dan ungkapan

daripada 0ikayat Abdullah untuk mendapatkan kosa kata kamus ini. Beliau

juga telah menggunakan > naskhah karya berbentuk hikayat seperti

0ikayat &skandar =ulkarnain, 0ikayat 'oris dan 0ikayat Bestamam. Tiha

$ejarah +umpun Bahasa Melayu C


5/37

cerita rakyat yang digunakan untuk menambahkan kosa kata ialah seperti

$ang $amba, #arang #utting dan #utra aya #ati serta satu roman panji.

$ehingga sekarang kamus ini merupakan kamus yang paling lengkap

tentang bahasa Melayu abad ke%-9. /ilkinson banyak berbincang dengan

ahli leksikogra Belanda seperti 'linkert, #ijnappel dan Don ewall serta

indi


6/37

Bahasa $anskrit 2.!? Bahasa ArabG#arsi -.!?Bahasa awaGBata.!?

ain%lain 2?

Terdapat !>? kata masukan lain tanpa diberi bahasa asalnya, yang

boleh dianggap sebagai perkataan bahasa *usantara, terutamanya bahasa

Melayu. 'ata masukan tentang =oologi dan botani merupakan -8?

daripada !>? kata masukan tersebut.

Berdasarkan perbandingan dengan kamus%kamus yang ada sekarang,

kadar perkataan yang berasal dari bahasa Arab adalah lebih tinggi dan

kadar perkataan yang berasal dari bahasa )ropah adalah agak rendah.

alam kalangan bahasa%bahasa $umatera, bahasa Minangkabau yang

mendapat tempat utama, satu kedudukan yang diwarisi secara berturut%

turut oleh kamus%kamus yang lain. Menurut Abdul +ashid aeng Melebek

(2-" para sarjana menyifatkan kamus ini sebagai kamus bahasa Melayu

dwibahasa yang terbesar sebagai ensiklopedia Melayu 'lasik.

'amus dwibahasa &nggeris%Melayu setebal -!2 halaman yang disusun

oleh $ir +ichard /instedt dari Ini


7/37

dalam kamus ini. /instedt telah menambahkan beberapa ratus perkataan

baharu, memperluaskan makna sebanyak mungkin dan memberi takrifan

dengan lebih terperinci bagi setiap kata masukan.

$istem pengejaan yang digunakan ialah sistem pengejaan yang

terdapat dalam 'amus 'echil Tuan /ilkinson kecuali ejaan beberapa

perkataan kesusasteraan Arab yang didasarkan kepada pengejaan yang

lebih saintik iaitu berdasarkan 'amus Besar Tuan /ilkinson. #erkataan

dialek ditandakan dengan bintang (J" tetapi bagi kaya dialek yang sudah

diketahui umum, kata%kata tersebut ditandai huruf awal negeri berkenaan,

misalnya ' bagi negeri 'edah. 'ata%kata sastera ditandai dengan tanda (K".

alam keluaran edisi yang kedua, penyusun kamus telah

memperbaiki kesalahan ejaan dan kesalahan lain yang terdapat dalam edisi

pertama. Banyak penambahan perkataan dan frasa baharu yang diperoleh

daripada .& 0umprey, .) *athan, M.3 0ay, 3 Boden 'loss dan 0.3

+obinson.

$atu lagi sumbangan /ilkinson adalah 'amus awi%Melayu%&nggeris

ketika beliau berkhidmat sebagai pegawai &nggeris di Tanah Melayu pada

akhir abad ke%-9 hingga ke awal abad ke%2. 'amus Melayu Tulisan awi ini

telah disusun oleh /ilkinson dalam tahun -92 dan diterbitkan pada tahun

-9>. 0uruf Arab dengan huruf awi Melayu digunakan dalam kamus ini.

engan itu, huruf awi Melayu digunakan sepenuhnya selain huruf%huruf

dari aksara bahasa Arab. 4leh yang demikian, huruf%huruf yang digunakan

oleh /ilkinson sama dengan huruf%huruf jawi yang digunakan sekarang,

kecuali huruf yang baru dicipta dalam 'on


8/37

masukan A, terdapat juga I, ), &, dan 4. &ni berlaku kerana alif ( L "

mewakili semua


9/37

tersebut dalam sebuah buku yang bertajuk *arrati sebagai penghurai kepada ordanus dan The iary /illiam 0edges

dari tahun -88F hingga tahun -889, dan beliau yang ketika itu merupakan

seorang bekas president bagi 0akluyt $ociety. $untingannya bukan hanya

untuk sekadar huraian terhadap dua perkara tadi bahkan turut

mengandungi sebuah biogra pertama terhadap seorang yang

berpengaruh isitu abenor #itt yang merupakan datuk kepada /illiam #itt

yang berjudul )art of 3hatham. Bukan sekadar itu sahaja, $ir 0enry 1ule

juga merupakan penyumbang kepada penciptaan sebuah kamus 46ford

&nggeris dan merupakan penasihat dalam pelbagai perkara yang berkaitan

dengan 4riental.

Tidak ketinggalan juga dengan hasil karya beliau yang telah banyak

memberi manfaat kepada masyarakat seperti hasil buku%bukunya yang

berjudul The Book of $er Marco #olo;@ The Dietnam 3oncerning the

'ingdom and Mar


10/37

1ule%3ordier )dition, Dol - by Mar Marco #olo; :The Tra


11/37

panjang di antara tahun -9>F dan -9C2 . Tajuk buku tersebut ialah

&nscriptions u 3ambodgeU.Beliau menerbitkan buku edisi pertama yang

bertajuk Etats Hindouises dIndochine et dIndonesia!di 0anoi pada tahun

-9CC dan edisi ke dua pula diterbitkan pada tahun -9HC di #aris.

3oedes telah menulis banyak teks di dalam kajiannya antaranya

ialah, The &ndiani=ed $tates of $outheast Asia (-9H8,-9F!"U dan The

Making of $outh )ast Asia (-99H"U di mana beliau telah membina satu

konsep &ndiani=ed 'ingdomU. Beliau juga telah menukis buku bertajuk

Angkor An &ntroductionU yang telah diterbitkan di #aris pada tahun -9CF.

3oedes juga adalah salah seorang daripada pengkaji yang menyatakan

bahawa daerah Asia Tenggara telah lama bertamadun. &ni adalah

berdasarkan kajiannya ke atas tinggalan%tinggalan =aman terdahulu.

Antaranya, beliau telah berjaya menterjemahkan prasati berbahasa Melayu

tertua yang ketiga iaitu prasasti 'edudukan Bukit. #rasasti ini ditemukan di

sebuah kampung bernama 'edudukan Bukit,di tepi sebuah sungai yang

bernama $ungai Tatug dan di kaki sebuah bukit yang bernama Bukit

$eguntang (Abdul +ashid aing Melebek dan Amat uhari Moain ,2H".

*ama bukit $eguntang ini ada tercatat dalam buku $ejarah Melayu

($ulalatus $alatin".

$elain itu, 3oedes juga telah berjaya menterjemah prasasti yang

ditemukan di Talang Tuwo iaitu di #alembang, $umatera $elatan. #rasasti ini

bertarikh pada H8C Masihi. #rasasti seterusnya yang telah diterjemahkan

oleh 3oedes ialah prasasti yang ditemui di 'ota 'apur, di #ulau Bangka.

$atu lagi prasasti yang telah diterjemahkan oleh 3oedes ialah prasasti yang

ditemukan di 'arang Berahi. #rasasti ini bertarikh pada H8H masihi.

$ejarah +umpun Bahasa Melayu --


12/37

aripada penemuan%penemuan prasasti ini, dapatlah kita mengetahui ciri%

ciri bahasa yang digunakan, adat resam serta kepercayaan sesuatu bangsa

dan masyarakat pada masa itu di *usantra ini. engan adanya terjemahan

pada prasasti tersebut maka pengkajian bidang $ejarah Bahasa Melayu

menjadi semakin meluas. aripada teks yang terdapat prasasti%prasasti

tersebut, kita dapat mengumpulkan kata%kata yang boleh diberi

padanannya dengan kata%kata bahasa Melayu Moden. $elain itu juga, kita

boleh melihat persamaan dan perbe=aan kosa kata, morferm, fonem,

morfologi, fonologi dan sebagainya antara bahasa Melayu 'uno dengan

bahasa Melayu Moden.

3.3 ",hn )a/f,)d

ohn 3rawfurd dilahirkan di #ulau &slay, $cotland pada -> 4gos -F8>.

#ada asalnya, beliau merupakan seorang doctor perubatan di $cotland.

Beliau juga turut berkecimpung dalam bidang pentadbiran dan penulisan.

Beliau juga merupakan seorang residen Tanah Melayu. Beliau telah

mempelajari bahasa dan budaya bahasa Melayu sewaktu beliau berada di

Tanah Melayu. #ada *o


13/37

History o" the Indian Archipelagopada tahun -82. #ada -828 dan -829

pula beliau telah menerbitkan jurnal yang ditulis berdasarkan pengalaman

beliau sewaktu menjadi utusan misi ke Burma. Terbukti dokumentasi

tersebut bermanafaat dan menjadi garis panduan untuk masa akan datang

dan sumber berguna untuk para sarjana.0ampir -C tahun kemudian,

jurnal ini dicetak semula oleh #$"ord %ni&ersiti Press' $isa hidupnya

hanyalah dikhaskan untuk menulis buku dan juga makalah tentang Timur (

Abdul +ashid aing Melebek dan Amat uhari Moain , 2H".

#elbagai sumbangan ohn 3rawfurd dalam bidang kebahasaan, beliau

turut meneruskan kajian yang telah dijalankan oleh /illiam Marsden dalam

bukunyaA (ra))ar and Dictionary #" Malay Language* +ith a Ple)inary

Dissertation(-8!2" pada bahagian tatabahasa.Beliau menyatakan bahawa

perbe=aan dalam bahagian ucapan adalah tidak senyata dan sejelas

bahasa )ropah. $elain itu, ohn 3rawfurd juga menulis sebuah buku yang

berjudul #n Malayan and Polynesian Language and ,aces. alam buku ini,

beliau merumuskan bahawa kedua%dua bahasa Melayu dan #olinesia adalah

tidak sekeluarga. #ada -8C8, beliau membuat kajian tentang perbandingan

bahasa di kawasan *usantara iaitu bahasa #olinesia seperti bahasa awa,

$umatera, dan 'alimantan. Beliau menerbitkan bukunya yang berjudul A

(ra))ar and Dictionary o" the Malay Language dan bukunya ini terdapat

empat jilid. alam bukunya yang pertama, beliau membincangkan sejarah

bahasa Melayu dan bahasa awa.

'arya ohn 3rawfurd yang seterusnya ialah #n the #rigin and History

ot ritten Language (-8H". Melalui buku ini, beliau membincangkan

tenttang persoalan mengenai asal%usul dan perkembangan bahasa.

$ejarah +umpun Bahasa Melayu ->


14/37

$eterusnya, beliau juga menghasilkan kamus dan juga buku%buku nahu

bahasa Melayu. alam buku beliauA (ra))ar and Dictionary o" the Malay

Language mengkhususkan tentang nahu yang dimulakan dengan abjad

jawi dan cara%cara penyebutan perkataan. #enggolongan perkataan yang

merangkumi kata nama, kata adjektif, kata ganti nama, dan kata kerja turut

dibincangkan dalam buku tersebut. #erbincangan tentang binaan ayat juga

turut dimuatkan dalam buku beliau.

'arya yang dihasilkan oleh ohn 3rawfurd jelas memberikan

sumbangan yang besar dalam asas pembinaan kamus dan nahu sama ada

bahasa Melayu mahupun bahasa &nggeris. Malah, buku yang dihasilkan oleh

beliau merupakan salah satu buku tatabahas terawal yang lengkap. $alah

satu sumbangan penting 3rawfurd ialah sistem ejaan rumi 3rawfurd. alam

tahun -8C8, beliau berusaha merumikan tulisan jawi dan telah disiarkan

dalam.ournal o" Indian Archipelagodan Easten India.

Isaha beliau dalam penyelidikan tentang asal%usul bahasa Melayu

merupakan satu usaha yang telah meninggalkan kesan yang mendalam.

#enulisan 3rawfurd mengenai nahu bahasa Melayu juga telah meletakkan

nama beliau sebaris dengan nama%nama ahli bahasa yang lain. Malah,

hasil%hasil karya beliau terus dimanafaatkan sehingga sekarang dan untuk

generasi akan datang.

3.4 R.O #instedt

+ichard 4laf /instedt dilahirkan pada 2 4gos -8F8 di 'ota 46ford,

)ngland. /instedt cepat dan rajin membaca, tetapi sering mengalami

penyakit beguk dan tidak dapat menyertai sukan. 4leh itu beliau memilih

$ejarah +umpun Bahasa Melayu -C


15/37

hidup yang alternatif yang wujud dalam buku dan dunia intelektual.

Mengikut $heppard (/instedt, -9H9" anak muda ini telah memilih kursus

meta=ika di 46ford dan pernah mengikuti kursus Indang%undang selama

setahun di uni


16/37

cadangannya Sultan Idris raining /ollege ($.&.T.3" telah ditubuhkan pada

-922. #ada tahun -99F, 'erajaan Malaysia telah menaik tarafkan Maktab

#erguruan $ultan &dris kepada Ini


17/37

sastera rakyat yang dituturkan oleh #awang Ana, seorang penglipur lara

keturunan Temusai. iikuti dengan esei berjudul 0ikayat Anggun 30e

TunggalU yang dihasilkan pada -9-C. Beliau juga turut menghasilkan esei

yang berjudul Misa MelayuU pada tahun -9-9 dan diikuti dengan

Sha)an* Sai&a and Su6'A Study o" the e&olution o" Malay )agicU pada

tahun -92!. $elain itu, dalam bidang kesusasteraan Melayu /instedt juga

menghasilkan karyanya yang berjudul A Malay History o" ,iau and

.ohoreU,etc. (Malay te6t of the Tuhfat Al%*as" pada tahun -9>2. #ada tahun

yang sama juga beliau telah menerbitkan karyanya yang berjudul A

History o" .ohoreU, iaitu mengenai salasilah 'erajaan ohor. $umbangannya

dalam bidang sastera tidak terbatas malah pada tahun -9>C, beliau sekali

lagi menghasilkan sebuah tulisan yang berjudul A History o" Pera4U dan

diikuti dengan A History o" MalayaU. #ada tahun -9>8, beliau telah

menghasilkan karya yang berjudul he Date* Autorship* /ontent and So)e

7e+ MSS'#" Malay ,o)ance o" Ale$ander he (reatU diikuti dengan he

Malay Annals or Sejarah Melayu89+ith An #utline o" the Malay Annals''.".

Manakala pada tahun -9C, beliau menghasilkan karya yang berjudul

:alentjin copy o" he Sejarah MelayuU.

#ada tahun -9C- pula, beliau menghasilkan karya yang berjudul he

Panji alesU dan A Literary De&ice /o))on to ho)er and the EastU. iikuti

pula pada tahun -9C> dengan karya yang berjudul 7ature in Malay

Literature and 3ol4 :erseU. Manakala pada tahun -9CC pula beliau

menghasilkan An %ndersribed Malay :ersion o" the ,a)ayanaU.

$umbangannya dalam bidang bahasa dan sastera amat besar dengan

kemunculan he Malays5A /ultural HistoryU pada tahun -9CF. #ada tahun

$ejarah +umpun Bahasa Melayu -F


18/37

yang sama juga /instedt juga telah menghasilkan karyanya yang berjudul

7otes #n Malay subjectsU.

$umbangannya dalam bahasa Melayu tidak terhenti di sini sahaja.

#ada tahun -9C9, beliau telah menghasilkan A Panji ale 3ro) ;elantanU

dan Malay Annals Again* (oa and the ;ing #" Singapore!. #ada tahun

-9H-, beliau telah menghasilkan satu lagi tulisannya yang berjudul

Modern Malay PoetryU.

3. )ank %/ettenha

5rank $wettenham atau nama sebenarnya 5rank Athelstane

$wetttenham adalah salah seorang pegawai kolonial British yang terkenal

pada =aman penjajahan British di Tanah Melayu. 'ebolehan dan

kemampuan 5rank $wettenham menguasai bahasa Melayu sememangnya

tidak dinakan. 'eupayaan menguasai bahasa Melayu setelah belajar

dengan bimbingan Munshi Mohd. $aid dalam masa -! bulan mampu

membantunya mencapai kelulusan dalam peperiksaan jurubahasa ketika

itu. 'ebolehan beliau mula terserlah apabila beliau mengetuai misi ke

#angkor, pada anuari, un, dan ulai -8FC.

$umbangan pertama beliau dalam penulisan bahasa Melayu adalah

menterjemah #erjanjian #angkor -8FC dengan bantuan Munshi Mohd. $aid.

Beliau juga dikatakan telah menulis manuskrip tentang Hi4ayat Hang uah'

*amun begitu, penulisannya tentang bahasa Melayu adalah menghasilkan

Da"tar ;ata ahasa Melayu-Inggeris dan ahasa Inggeris-Melayu'

0asil kajian beliau tentang bahasa Melayu telah membantu

perkembangan bahasa Melayu yang lebih tersusun dan mempunyai sistem

$ejarah +umpun Bahasa Melayu -8


19/37

yang lebih mantap. $istem%sistem yang diperkenalkan oleh beliau itu

akhirnya dikenali sebagai Siste) Ejaan S+ettenha) (-88-". #enghasilan

daftar kata tersebut banyak membantu perkembangan bahasa Melayu

ketika itu kerana ia menggunakan bahasa Melayu berbanding 'amus

Marsden;s yang popular ketika itu yang meggunakan bahasa Melayu

$umatera.

i dalam daftar kata tersebut, $wettenham telah memuatkan

beberapa huraian berkaitan sistem ejaannya. Antara kandungan daftar kata

tersebut ialah sistem


20/37

mempelajari bahasa Melayu selama -H tahun sewaktu berkhidmat sebagai

pegawai British di #ulau #inang, Melaka dan #erak. 0asil dari pengalaman

beliau bertutur dalam bahasa Melayu dengan penduduk tempatan memberi

peluang kepadanya untuk menambah pengetahuan dalam bahasa Melayu.

Beliau juga turut membandingkan bahasa Melayu dengan bahasa%

bahasa lain seperti bahasa $anskrit bahasa Arab, bahasa awa, bahasa

$umatera dan bahasa%bahasa lain di *usantara. 'esan daripada

hubungannya dengan orang Melayu dan usahanya mengkaji tentang

pelbagai dialek dalam bahasa Melayu, telah menjadikan beliau seorang

pegawai British yang mahir bertutur dalam bahasa Melayu. &ni telah

memberi idea kepadanya untuk menerbitkan buku tatabahasa Bahasa

Melayu yang berjudulA Manual o" Malay Language. 0asil tulisannya telah

menjadi sumber rujukan kepada para pelajar, pegawai British yang

berkhidmat di Tanah Melayu dan juga pengkaji%pengkaji bahasa.

$ir /illiam )dward Ma6well telah memberikan sumbangan yang besar

dalam perkembangan bahasa Melayu. 0asil karyanya yang paling popular

ialah Buku Tatabahasa Bahasa Melayu iaitu :A Manual o" Malay Languages

ith an Introductary S4etch o" the Sans4rit Ele)ent in Malay. 'aryanya ini

merupakan buku tatabahasa bahasa Melayu moden pertama diterbitkan.

&anya diterbitkan dalam abad yang ke%-F. alam karyanya ini, beliau

menyatakan bahawa, bahasa Melayu mempunyai struktur dan binaan yang

sama. *amun sebutan yang sama hanya dapat didengar di daerah yang

sama tetapi sebutan akan berlainan di daerah atau negeri yang berlainan

walaupun mempunyai maksud yang sama. Beliau juga menjelaskan

bahawa perkataan :saya; dan :awak; mempunyai sebutan yang berlainan di



21/37

daerah atau negeri yang berlainan. Beliau telah menulis tentang

pembentukan kata, penggolongan kata, pembinaan ayat dan kamus dwi

bahasa. Beliau juga merumuskan tentang pengaruh bahasa lain di

*usantara yang dibawa ke dalam bahasa Melayu. $ebagai contoh, dialek

'edah banyak dipengaruhi oleh bahasa #attani. $elain itu, bahasa Melayu

juga banyak dipengaruhi oleh bahasa Arab, bahasa $anskrit, bahasa awa,

bahasa $umatera dan bahasa di kepulauan Melayu yang lain.

Ma6well turut mengklasikasikan bahasa Melayu kepada beberapa

bahagian iaitu bahasa dalam, bahasa bangsawan, bahasa dagang dan

bahasa campuran atau kacukan. ari aspek penulisan pula, Ma6well

menyatakan bahawa penulisan dalam bahasa Melayu banyak dipengaruhi

oleh bahasa Arab. 3ontohnya, antara karya penulisan bahasa Arab yang

diterjemah dalam bahasa Melayu iaitu :'isah -- Malam;. Beliau juga

menyatakan, orang Melayu lebih baik dalam aspek pertuturan berbanding

aspek penulisan. #enulisan dalam bahasa awi banyak digunakan pada

masa itu.

Buku Tatabahasa :A Manual o" Malay Languages;, hasil karangan

Ma6well mengandungi lima bahagian atau bab. $etiap bab di dalam buku

ini ditulis dalam susunan yang sempurna pada =amannya. 'amus

dwibahasa yang ditulis ini banyak membantu meningkatkan penguasaan

bahasa &nggeris dan bahasa Melayu dalam kalangan penutur bahasa

tersebut.

3.5 h,as B,/)e*

$ejarah +umpun Bahasa Melayu 2-


22/37

Bowrey adalah seorang tokoh yang menghasilkan buku perkamusan

seperti + /ilkinson namun, beliau menulis perkamusan Melayu dan buku

tatabahasa melayu. Beliau telah dilahirkan pada tahun -HH9 di Bristol, $t

#hillips, loucestershire ondon, )ngland dan telah menyertai syarikat

0india Timur &nggeris ke Asia Tenggara selama -9 tahun dan menghasilkan

beberapa karya. $elama beliau tinggal di Teluk Benggal dan 'epulauan%

kepulauan di Asia Tenggara, beliau telah menghasilkan kamus dwibahasa

yang pertama pada lewat kurun ke%-F. 'amus itu ditulis ketika dalam

perjalanan pulang ke )ngland pada tahun -H88, dan kemudiannya

diterbitkan oleh :The $am ondon; pada tahun -F-. 'amus ini bertajukA

Dictionary o" English and Malayo-Malayo and English (-F-". Beliau juga

mengkaji tatabahasa Melayu semasa berada di 'epulauan Melayu dan

walaupun amat ringkas dalam bahasa &nggeris yang terkandung dalam

kamus tersebut. 'amus ini dicetak oleh The $am ondon ketika beliau

berumur >2 tahun iaitu daripada -> tahun barulah kamus beliau

dikeluarkan dan merupakan kamus pertama dwibahasa Melayu dihasilkan.

$umbangan Thomas Bowrey dalam bahasa Melayu adalah amat besar

terutamanya di dalam bidang perkamusan. Beliau adalah tokoh pertama

yang menghasilkan perkamusan Melayu &nggeris dan telah berkembang

dengan pesat penggunaannya sehingga kini. 'amus beliau telah diterbitkan

pada tahun -F- oleh The $am ondon yang bertajuk A Dictionary o"

English and Malayo-Malayo and English (-F-". #ada bahagian pendahuluan

kamus ini, Thomas Bowrey telah menulis bahawa,U..di mana%mana sahaja

di kepulauan%kepulauan ini..., bahasa Melayu telah diterima dan secara

umumnya digunakan di semua pelabuhan di kepulauan%kepulauan itu,U dan



23/37

beliau juga menulis bahawa ... hanya untuk perdagangan di kebanyakan

tempat di mana bahasa Melayu digunakan.U 'amus beliau ini mengandungi

senarai%senarai perkataan yang wujud dalam bahasa &nggeris%Melayu dan

juga dalam Melayu%&nggeris. $ebagai tambahan beliau juga ada

memasukkan seperti penerangan dan peraturan tatabahasa pendek,

beberapa perkara, dialog%dialog dan surat%surat dalam bahasa &nggeris dan

Melayu. 'amus ini menerangkan dua bahagian iaitu sebahagian aspek%

aspek semulajadi dalam morfologi kata kerja Melayu terutamanya yang

berkaitan dengan imbuhan pasif dan transitif )e-dan ber-dan bandingkan

dengan fungsi%fungsi ayat moden kini yang boleh dijumpai di dalam buku

Tatabahasa ewan (-99C" dan penerapan semulajadi ke atas bentuk asas

sintetik bahasa Melayu dan perbandingannya dengan yang ada pada masa

kini.

#ada bahagian morfologi, adalah difahamkan bahawa beberapa

fungsi kepada imbuhan ber% adalah amat hampir dengan imbuhan aktif

meng%. &ni adalah bertentangan dengan tatabahasa moden pada buku

Tatabahasa ewan (-99C". $ebagai penanda pasif, ia kelihatan seperti

mempunyai


24/37

$ejarah perkembangan bahasa Melayu amatlah membanggakan kita.

#erubahan ejaan kerap berlaku sejak dari tahun -F-, iaitu )jaan +umi

Thomas Bowrey. $istem ini menjadi begitu popular di kalangan guru dan

murid sekolah sehingga ia terkenal juga sebagai ejaan sekolah. $istem ini

digunakan sehinggalah berlaku perubahan sistem ejaan baharu bahasa

Melayu. $istem ejaan +umi yang dilaksanakan pada tahun -9F2 itu adalah

hasil kesepakatan majlis Bahasa &ndonesia%Malaysia, bagi pihak kerajaan

Malaysia dan pemerintah &ndonesia.

3.6 .A 'ees

3.A Mees adalah warga Belanda yang mula dikenali apabila beliau

terlibat dalam kajian tentang bahasa%bahasa di Asia Tenggara. Beliau

merupakan seorang tokoh pengkaji bahasa Melayu Banyak buku%buku

tentang bahasa Melayu telah dihasilkan. &ni jelas apabila buku Salasilah

;utai terbitan Bahagian 0umas #emerintah aerah Tingkat && 'utai (-9F9"

yang naskhahnya berasal dari buku De ;ronie$ &an ;oetei karangan M.A

Mees (-9>!". Manakala buku yang membincangkan tentang bahasa Melayu

ialah buku < atabahasa Indonesia !' r. 3.A Mees telah menulis buku -


32/37

dalam kamus ini yang telah ada ejaan Melayunya tetapi masih dikekalkan

ejaan pengaruh Arabnya.

angkah yang dibuat oleh /ilkinson yang mengekalkan ejaan awi

yang asli mempunyai motif yang tertentu. Beliau sengaja mengekalkan

ejaan pengaruh Arab kedua dan pengaruh Melayu tahap pertama, untuk

menggambarkan kepada para pengguna kamus bahawa tulisan awi yang

digunakan untuk bahasa Melayu tidak sesuai kerana banyak yang

mengelirukan. 0al ini beliau perlu tanamkan ke dalam hati orang Melayu,

supaya mudah orang Melayu menerima tulisan rumi untuk bahasa Melayu

yang beliau sedang susun pada masa itu dan diterbitkan setahun selepas

terbitnya kamus ini, iaitu pada tahun -9C.

Isaha /ilkinson ini diteruskan oleh +.4 /instedt dalam tulisan%

tulisannya. Beliau tetap terus menggunakan ejaan tua, dan usaha ini

dipertahankan terus oleh keraninya seorang Melayu yang bernama aeng

Abd. 0amid. )jaan yang digunakan oleh /ilkinson yang boleh mengelirukan

para pembaca bukunya adalah kerana beliau menggunakan sistem ejaan

tua. Terdapat beratus%ratus kata yang sama ejaan untuk beberapa kata

yang berlainan sebutan dan makna (homograf". Boleh dikatakan setiap

halaman bukunya yang tebal itu mengandungi kata%kata yang berbentuk

homograf. Ada kata yang sama ejaan tetapi mengandungi dua kata yang

berbe=a sebutan dan makna seperti asta dan asut @ asah dan asuhO.

Terdapat juga kata yang sama ejaan yang mengandungi banyak kata yang

berbe=a sebutan dan makna. 3ontoh homograf yng lain seperti asak, asik,

asokO , angat, angit, engut, angutO, alang, aling, along, elang, alongO ,

$ejarah +umpun Bahasa Melayu >2


33/37

ambik, embak, embik, embok, embek, ombakO, Intuk antang, anting,

entang, enteng, ontang, unting, untongO.

Bukti%bukti yang disebutkan di atas menunjukkan bahawa pengekalan

ejaan pengaruh Arab memang sengaja ditonjolkan dengan menggunakan

alasan untuk memelihara keaslian dan kemurnianU ejaan awi Melayu. i

sebalik alasan itu ialah supaya orang Melayu akan sentiasa terkeliru

dengan sistem awi yang ada. ama%kelamaan mereka akan benci terhadap

tulisan sendiri dan berpindah ke tulisan +umi yang sedang diperluaskan

penggunaannya oleh penjajah pada masa itu. #ada masa yang sama

/ilkinson telah ditugaskan untuk menyusun sistem ejaan rumi Melayu.

)jaan awi yang mengelirukan ini dipertahankan terus oleh orang

&nggeris yang lain termasuk orang melayu yang bekerja di bawah mereka.

Apabila sistem ejaan +umi Melayu telah mula mantap, buku kamus

/ilkinson tidak lagi memasukkan


34/37

Melayu, sastera dan budaya Melayu. $atu kenyataan yang cukup jelas

menggambarkan niat sebenar kerajaan &nggeris memberi pendidikan

kepada orang Melayu ialah kenyataan eorge Ma6well dalam Annual +eport

bagi *egeri%negeri Melayu Bersekutu -92 (Abdul +ashid aing Melebek ,

2-".

Tujuan kerajaan bukanlah hendak mengadakan segelintir pemuda

yang berpendidikan baik, tidak juga sebilangan budak yang kurang terdidik,

melainkan ialah untuk membaiki keadaan bilangan terbesar penduduk dan

menjadikan anak Melayu atau petani seorang nelayan atau petani yang

lebih cerdik daripada bapanya.$erta menjadikan ia mengerti, menerusi

pelajarannya, bahawa peluangnya dalam hidup ini adalah sesuai dengan

cara hidup sekelilingnya.

Begitu juga dengan Thomas Bowerey yang menyusun kamus

&nggeris % Melayu pada tahun -F- M dengan mengemukakan sedikit

peraturan nahu. 'amus ini ditulis oleh pedagang yang datang ke

*usantara, yang mencatat semua perkataan yang diingatinya (daripada

bahasa lisan" sehingga berlaku banyak kesalahan ejaan. 3ontohayat yang

dikemukakan juga banyak yang tidak berterima (tidak gramatis".

engan penerangan dan huraian di atas dapatlah disimpulkan

bahawa penggunaan bahasa Melayu sudah sejak lama memiliki tradisi

nahunya. 4leh sebab kajian awal bahasa Melayu dilakukan oleh bukan

penutur ibunda bahasa Melayu iaitu pengkaji%pengkaji barat dan bahasa

Melayu itu sendiri telah dipengaruhi oleh nahu bahasa Arab dan bahasa

&nggeris, maka penyusunan nahunya juga tidak terlepas daripada pengaruh

$ejarah +umpun Bahasa Melayu >C


35/37

kedua%dua bahasa ini. /alau bagaimanapun, beberapa orang penulis

tempatan telah berusaha menulis nahu yang lebih bersifat Melayu, namun

kerana rujukan awal dan pengetahuan nahu yang diterima berasal daripada

bahasa asing, maka pengaruh tersebut masih tidak dapat dilepaskan.

$ementelahan pula, hampir semua buku nahu bertitik tolak daripada

falsafah 1unani dan dikembangkan oleh penulis nahu bahasa &nggeris. 4leh

yang demikian, penulis%penulis terkemudian dalam menghasilkan buku%

buku terpaksa merujuk pada buku%buku yang terdahulu.

$elain itu, kedatangan barat juga telah merintis kepada kewujudan

pelbagai teori tentang asal usul bahasa Melayu yang menjadi polemik besar

dalam kalangan tokoh barat seperti /illiam Marsden, ohn 3rawford,

/ilhelm Don 0umbolt, ohan 3asper 'ern dan sebagainya yang mempunyai

alasan tersendiri tentang kewujudan bahasa Melayu. 4leh itu dapatlah

ditegaskan bahawa penjajahan Barat ke Tanah Melayu jika dilihat pada

suatu sudut sebenarnya membawa banyak manfaat khususnya dalam

pengembangan bahasa Melayu. #elbagai hasil kajian yang dibuat oleh

mereka sebenarnya dapat digunakan untuk mengukur setakat mana

kemajuan bangsa Melayu pada ketika itu.

$ejarah +umpun Bahasa Melayu >!


36/37

.0 B$BL$OGRA$

Abdullah 0assan (-98F". > tahun #erancangan Bahasa Malaysia. 'ualaumpur @ ewan Bahasa dan #ustaka.

Abdul +ashid aing Melebek dan Amat uhari Moain (2H". $ejarah Bahasa

Melayu, 'uala umpur@ Itusan #ublications W istributors $dn. Bhd.

Abdul +ashid aing Melebek (2-". $ejarah #enyelidikan Barat Tentang

Bahasa dan Bangsa Melayu, $hah Alam,$elangor@ Maya #ress $dn. Bhd

ing 3hoo Ming ( 2H ". Majalah ewan Bahasa. 'uala umpur @ ewan

Bahasa dan

#ustaka.

$ejarah +umpun Bahasa Melayu >H


37/37

&smail usoh dan Mat *or 0ussin (28". #erancangan Bahasa, 5BM' X I#M

$edang.

&brahim Ahmad (-99C". #erkamusan Melayu $uatu #engenalan. 'uala

umpur @ ewan Bahasa dan #ustaka.

Mohamad Amin Arshad (2!". Bahasa Melayu Tinggi. I#M $erdang @ #usat

#endidikan

uar.

$mail ahalan (-99H". #edoman )jaan dan $ebutan Bahasa Melayu. 'uala

umpur @

ewan Bahasa dan #ustaka.

asgmnt sej rmpun

Documents