asas keselamatan dalam kejuruteraan (elektrik, mekanikal dan kimpalan)

OSH514 :BUDAYA KERJA SELAMAT & SIHATASAS KESELAMATAN DALAM KEJURUTERAAN

Norrazman Zaiha bin [email protected]

MBA (Engineering Management) – UniMAP (2012)Bachelor in Engineering (Mechanical) (Honors) – Uni. Malaya (2002)

Cert. in Safety & Health Officer – FMM/NIOSH (SHO-2876-J)Cert. in Training - HRDF Train the Trainer (TTT/8072)

Cert. Trainer for Safety Induction for Construction Workers – NIOSH (J-SCW0599-L)Cert. of Wiremen Single Phase (PW-T-1-B-0097-2011)

Jurulatih anda

Kandungan kursus

• Module 1: Pengenalan kepada Keselamatan Pekerjaan

• Module 2: Keselamatan dalam Elektrik

•

• Module 3: Keselamatan dalam Mekanikal

• Module 4: Keselamatan dalam Kimpalan

• Module 5: Budaya Kerja Selamat dan Sihat

• Module 6: Penilaian dan Ringkasan

Abstraks

Gambarajah: Safety Institute of Australia

Module 1:

Pengenalan kepada Keselamatan Pekerjaan

• Hazard, risiko dan kemalangan

• Peranan dan tanggungjawab para pekerja

Hazard, risiko dan kemalangan

Ditakrifkan sebagai punca atau keadaan yang

mempunyai potensi mengakibatkan kecederaan

dan penyakit (ill-health) kepada manusia,

kerosakan harta benda, kerosakan sekitaran

tempat kerja atau alam sekitar atau

gabungannya

Hazard adalah sesuatu yang boleh

menyebabkan kemudharatan (harm) jika tidak

dikawal (uncontrolled hazards)

Punca hazard

Harimau menyerang –

hazard kerana berpotensi

menyebabkan

kemudharatan

Contoh Hazard

Terlanggar/sepak

bahan pembinaan

Jatuh dari tempat

tinggi

Kategori Hazard

Kategori Contoh

Fizikal Tersusuk, tertikam, jatuh

Elektrikal Wayar terdedah

Biologikal Terhidu gas

Kimikal Toksid

Ergonomiks Kerjaan berulangan

Psikososial Stres

Risiko

Takrifan OHSAS 18002 - Gabungan kemungkinan

(likelihood) / kebarangkalian (probability) DAN akibat

(consequences/effect) untuk sesuatu hazard berlaku.

Takrifan MS1722 – Gabungan kemungkinan

(likelihood) berlakunya kejadian hazard di dalam

tempoh tertentu atau keadaan tertentu DAN tahap

ketenatan (severity) hasilan dari kejadian tersebut

terhadap kecederaan atau kemerosotan kesihatan

manusia, kerosakan harta benda, persekitaran atau

sebarang gabungan.

Risiko tinggi

Risiko rendah

Bahaya

Bahaya menerangkan dedahan relatif kepada hazard.

Menunjukkan sesuatu keadaan yang berisiko dimana tahap

kecenderungan sesuatu hazard terkena/menimpa seseorang

pekerja.

Contohnya:

Pekerja yang kerap mengendalikan bahan-bahan kimia akan lebih terdedah

kepada bahaya dari bahan kimia itu daripada pekerja lain yang jarang

melakukannya.

Asid sulfurik yang lebih pekat lebih berbahaya daripada asid sulfurik yang

Kemalangan

Takrifan Kemalangan

Peristiwa atau keadaan yang tidak dirancang atau dijangka

Peristiwa malang akibat daripada kecuaian atau kejahilan

Peristiwa yang berlaku secara tidak disengajakan

Peristiwa yang berlaku akibat dari sebab-sebab yang tidak diketahui

Kemalangan adalah urutan peristiwa yang tidak dijangkakan dan tidak

dirancang berlaku melalui urutan yang logik dan akibat gabungan

beberapa sebab lampau mengakibatkan kemudaratan sama ada

kecederaan atau penyakit kepada manusia, kerosakan harta benda atau

alam sekitar, kemalangan nyaris, kerugian, atau gabungan kesan-kesan

diatas

MANUSIA

PERALATAN /

MESIN

TATACARA /

PROSIDUR

BAHAN

PERSEKITARAN

Punca Kemalangan

Akibat Kemalangan

Kecederaan

Hilang upaya

Kerugian

Reputasi

Kecacatan

Kematian

Kerosakan

Ketakutan

Kos Kemalangan

Secara langsung

(magnitud 1)

Secara tidak

langsung

(magnitud 8-36)

Perubatan

Hilang

Pendapatan

Kerosakan

Hartabenda

Masa penyeliaan

bertambah

Gangguan kemajuan

kerja

Hilang kepercayaan

Menggaji & melatih

pekerja baru

Jenis Kemalangan

Terjatuh

Kejutan elektrik

Dilanggar objek

Tertimbus & tanah runtuh

Kebakaran dan letupan

Tersepit

Terhidu gas beracun

Termakan/tertelan bendasing

Tersusuk benda tajam dll

Peranan dan tanggungjawab

• MAJIKAN

• Peruntukan Bah. 4 i.e. seksyen 15 AKKP 1994

• Melaksanakan sistem yang selamat dan sihat dengan

menilai bahaya di tempat kerja, membuat penaksiran

risiko dan mengambil tindakan sewajarnya dalam

memastikan bahaya dihapuskan atau dibendung

• Menyediakan keperluan keselamatan i.e. PPE yang

sesuai

• Menentukan bila masa PPE digunakan

• Menyediakan latihan & arahan

• Memantau dan mengkaji KKP dari semasa ke semasa

dan mengambil langkah bersesuaian

Peranan dan tanggungjawab

• PEKERJA

• Peruntukan Bahagian 5 i.e. seksyen 24 AKKP 1994

• Perihatin terhadap KKP sendiri, orang lain dan sekitaran

• Kerjasama dalam melaksana kerja mengikut arahan/prosidur

yang selamat dan mematuhi perundangan KKP

• Tidak menyalahgunakan sebarang kemudahan yang

disediakan

• Guna PPE mengikut arahan & latihan diberikan

• Memeriksa PPE setiap hari, menyelenggara dan pastikan

ianya di dalam keadaan bersih

• Melaporkan sebarang kes-kes insiden atau kemalangan

• Menyertai dan menjayakan program-program KKP

Module 2:

Keselamatan dalam Elektrik

• Terminologi & peruntukan undang-undang

• Keselamatan elektrik

• Installasi/pepasangan elektrik

• Hazard elektrik

• Kesan/Akibat arus elektrik

• Cara penggunaan yang selamat

• Bekerja di tempat tinggi

Elektrik – sepintas lalu

• Tenaga elektrik ialah hazard yang

• Tidak kelihatan

• Tiada bau

• senyap

• Tenaga elektrik boleh mengalir menerusi bahan pengalir

atau konduktor seperti

• Besi dan logam

• Air

• Tubuh manusia

• Bahan yang tidak dapat mengalir elektrik – penebat

seperti kayu, plastik, kaca dan getah

Terminologi

• Arus• Kadar pengaliran cas elektrik melalui satu titik tertentu

• Unit Ampere (A) & Simbol ( I )

• Voltan• Beza upaya atau daya gerak elektrik ; tekanan elektrik yang

menyebabkan arus mengalir

• Unit Volt (V) & Simbol (V)

• Rintangan• Sifat menghadkan pengaliran arus dalam pengalir, jasad atau litar

• Unit Ohm (Ω) & Simbol (R)

• Kuasa • Kadar melakukan kerja

• Unit kuasa ialah watt (W) dan simbol ialah (P)

Peruntukan undang-undang

• Tujuan ABE 1990:

• Mengadakan peruntukan bagi pengawalseliaan industri

pembekalan elektrik dan penetapan harga yang

munasabah

• Pelesenan dan pengawalan pepasangan, loji dan

kelengkapan elektrik

• Keselamatan

• Penggunaan elektrik yang efisien (cekap)

Keselamatan elektrik

• Prinsip asas keselamatan elektrik sangat penting

untuk perlindungan dan pencegahan dari

kejutan/renjatan elektrik, kebakaran dan terbakar

hasilan dari sentuhan dengan punca elektrik

• Dua kaedah asas dalam perlindungan: -

• Perlindungan dari sentuhan langsung –

insulasi/penebatan

• Perlindungan dari sentuhan tak langsung - pembumian

Pepasangan elektrik

• Pepasangan terdiri:

• Sirkit/litar – pengagihan bekalan

• Konduktor – bahan/logam membawa cas elektrik

• Suis – suis utama, DB

• Pemutus litar – memutuskan litar bila arus berlebihan,

fius

• Soket kuasa dan plug – punca bekalan ke peralatan

Pepasangan elektrik - perlindungan

MCBMCCB ELCB / RCCB

FUSE

HRC FUSE CUT OUT FUSE

Hazard berpunca dari elektrik

• Kejutan/renjatan elektrik

• Sentuhan langsung kepada pengalir bertenaga

50 V AU atau lebih

• Sentuhan tidak langsung dengan pengalir

terdedah yang bertenaga semasa rosak. Pada

keadaan normal, tidak membahayakan

Faktor mempengaruhi kejutan elektrik

• Rintangan• Semakin rendah rintangan badan manusia, semakin besar potensi

hazard kejutan elektrik berlaku

• Voltan• Semakin tinggi voltan, semakin besar potensi hazard kejutan

elektrik berlaku

• Voltan melebihi 50 V AU adalah membahaya

• Arus• Semakin tinggi arus, semakin besar potensi hazard kejutan elektrik

berlaku

• Arus melebihi 5 mA adalah membahaya

• Arus 10 mA boleh menghasilkan kejutan yang mencukupi untukmenghalang kawalan tubuh ke atas otot-otot

Tahap renjatan elektrik

• Bergantung kepada:

• Perjalanan arus dalam badan

• Amaun arus elektrik memasuki badan (amps)

• Jangkamasa laluan elektrik dalam badan

Kesan arus AU 50 Hz

Nilai arus Kesan

< 1 mA Tidak mengakibatkan sebarang kesan, (tahap ambang persepsi)

1-8 mA Memberikan kesan kejutan, tidak berapa menyakitkan dan

kehilangan kawalan otot sementera

8-15 mA Kesan kejutan menyakitkan, hazard dapat dilepaskan dengan

sendiri

15-20 mA Kesan kejutan menyakitkan, hazard tidak dapat dilepaskan dengan

sendiri dan kehilangan kawalan otot

20-50 mA Menyakitkan; pengecutan yang teruk pada otot dan kesusahan

untuk bernafas

100-200 mA Fibrilasi otot ventrikal (ventrikular fibrillation) iaitu suatu keadaan

pada jantung boleh mengakibatkan kematian

> 200 mA Kesan terbakar yang teruk dan pengecutan yang teruk pada otot

sehingga menyebabkan otot pada dada menekan jantung dan

menyebabkan jantung terhenti dalam tempoh masa kejutan

Hazard elektrik

• Kelecuran

• Bersentuhan dengan pengalir yang hidup

• Pada titik kemasukan dan keluar arus elektrikyang mengalir menerusi badan

• Arus elektrik yang mengarka (contoh kilat)

Hazard elektrik - Kebakaran

• Kebakaran

• Tenaga elektrik adalah punca biasa bagi kebanyakan kejadiankebakaran

• Punca bagi pencucuhan elektrik meliputi:

• Percikan di antara pengalir

• Arka – perlepasan tenaga yang lebih besar

• Litar pintas – litar elektrik

• Lebih beban

• Pendawaian lama dan mengalami kerosakan

Hazard elektrik

• Letupan

• Disebabkan oleh litar pintas atau percikan dari sambunganelektrikal

• Elektrik statik

• Kesan yang dihasilkan oleh cas elektrik yang terperangkap didalam penebat, contoh: cas wujud dalam barangan tekstil sepertinylon dalam industri tekstil

• Elektrik statik boleh menjadi punca bahaya jika percikannya didalam ruang udara mudah terbakar yang akan mengakibatkanpetupan dan kebakaran cth: non-conductive floor mat dalam biliktertutup

PENGUKURAN KETINGGIAN TALIAN

LOKASI MANGSA DIJUMPAI

KES KEMALANGAN ELEKTRIK MAUT DI KG NAM DAM, PENDANG, KEDAH

Bahaya akibat elektrik

JENTUAI YANG TERLIBAT DALAM KEMALANGAN

KES KEMALANGAN ELEKTRIK MAUT DI KG NAM DAM, PENDANG, KEDAH

KESAN TERBAKAR PADA

JENTUAI


LOKASI DIMANA KEJADIAN BERLAKU JENTUAI YANG TERLIBAT

KES KEMALANGAN ELEKTRIK MAUT DI KG BATAS KABU, KODIANG, KEDAH


KESAN KEBAKARAN PADA JENTUAI SELEPAS KEMALANGAN

KEADAAN MANGSA

KES KEMALANGAN ELEKTRIK MAUT DI KG BATAS KABU, KODIANG, KEDAH


KERATAN AKHBAR KEMALANGAN FLASHOVER


LOKASI KEMALANGAN

KESAN ARKA PADA JENTUAI

Bahaya akibat elektrikKES KEMALANGAN ELEKTRIK MAUT DI TIKAM BATU, KEDAH

Kelihatan satu lembar wayar kuprum terjuntai keluar dariterminal ‘LIVE’ hampir menyentuh terminal ‘EARTH’

Soket Alir Keluar buatan mangsa yang menjadi punca kejadian

Kes kemalangan maut di Kg Hutan Kampung Alor Setar Kedah.


Membuat penyambungan sendiri- sambungan haram


Cara penggunaan elektrik yang selamat

• Perlindungan litar – fius dan pemutus litar

• Suis pengasingan – suis pengasingan dilabelkan untuk

mudah dikenalpasti (jika di”off” mesti dikunci)

• Penyelenggaraan – rutin, berkala ataupun pembetulan

• Pembumian – setiap peralatan elektrik mesti dibumikan

• Penebatan – pendawaian dan peralatan elektrik

• Suis kecemasan – memutuskan litar secara automatik

atau manual

• Suis interlock/limit – menghadkan parameter

• Papantanda – amaran, larangan atau arahan

• PPE – sesuai dengan kerja

Bahaya bekerja di tempat tinggi

• Pekerjaan elektrik melibatkan tempat tinggi

selalunya

• Tangga – step/type A @ straight/extension

• Platform sementara – staging/skylift/perancah

• Hazard terlibat

• Kerosakan peralatan i.e. staging/tangga/perancah

• Terjatuh dari tempat tinggi

• Ditimpa objek

Bahaya bekerja di tempat tinggi

• Periksa setiap peralatan – tangga/staging

• Pastikan beban diambil kira semasa

menggunakan tangga/staging

• Tangga/staging mesti kukuh dan stabil

• Guna “buddy system”

• Prosidur kerja yang selamat

• Guna PPE sesuai

Module 3:

Keselamatan Mekanikal• Peruntukan perundangan

• Keselamatan jentera

• Hazard jentera/mekanikal

• Perlindungan dari hazard jentera

• Keselamatan penggunaan peralatan berkuasa (power

tool)

• Penyelenggaraan jentera, penghadang & peralatan

• Pengendalian mekanikal

Peruntukan perundangan

• Kebanyakan peruntukan di bawah AKJ 1967 dan OSHA

1994

• Peruntukan seksyen 15 keatas majikan untuk

melaksanakan perkiraan agar tiada risiko keatas KKP

kepada sesiapa yang mengunakan, menjalankan atau

mengendalikan loji atau bahan

• Dibawah peraturan AKJ (Pemagaran & Keselamatan

Jentera) 1970 berkaitan keselamatan mesin/jentera

dimana majikan perlu memastikan KKP pekerja dijaga

Keselamatan mekanikal

•Kemalangan melibatkan mesin

• Tersepit

• Dilanggar @ melanggar objek

• Terpotong

• Tersangkut/tertarik kedalam

• Lenyek

• Geseran dan lelasan

• Tertikam

Punca kemalangan melibatkan jentera

Hazard mekanikal

• Hazard terpotong – gergaji, bilah pisau atau disk

Hazard mekanikal

• Hazard tericih - terpotong anggota badan secara mericih

Hazard mekanikal

• Hazard tertikam atau tercucuk – jarum, objek kecil, paku

dll

Hazard mekanikal

• Hazard impaks/langgar – dilanggar/melanggar objek

Hazard mekanikal

• Tersangkut/tertarik ke mesin

Hazard mekanikal

• Hazard geseran/lelasan

Hazard mekanikal

• Hazard terlenyek – dilenyek oleh bahagian mesin

Hazard mekanikal

• Hazard ejeksi/lemparan – bahan/mesin terlempar keluar

secara tiba-tiba dan pantas

Akibat kelalaian

Perlindungan dari hazard mekanikal

GUARD/HADANGAN

DAN LAIN-LAIN

OPERASIAN

ISOLASI/ASINGAN

DEVICE/ALATAN

JENIS MESIN/LOJI

KEPERLUAN

PRODUKSI

BAHAN

ASAS/MENTAH

SEKITARAN

CARA OPERASI

SAIZ/BENTUK MESIN

Kategori Faktor pemilihan

Contoh perlindungan mekanikal

Penghadang tetap/ Fixed Guard Interlocking guard


Adjustable guardPull back device


Aplikasi sensor

Elektro-mekanikal


Two hand controlBody bar


Warning guardTooling

Keselamatan peralatan berkuasaSeksyen 147 – 153 BOWEC – Hand & Power Tools

Keselamatan asas peralatan

• Diselenggara dengan baik

• Gunakan peralatan yang betul bagi sesuatu kerja

• Periksa sebelum guna

• Guna mengikut arahan pembuat

• Pakai pakaian perlindungan diri yang betul

Peralatan berkuasa elektrik

• Jangan guna peralatanyang telah retak, pecah kerana ini akanmembahayakan dirianda dan juga pekerjalain

• Mesti dilengkapi denganpelindung yang sesuai


• Jangan membawa peralatan dengan cara tergantung melalui kabel

• Jangan gunakan kabel elektrik untuk mengangkat/menurunkan peralatan

• Jauhi kabel dari sumber panas minyak dan bucu tajam


• Gunakan mengikut keupayaan yang telah ditetapkan oleh pembuat

• Gunakan sarung tangan dan kasut keselamatan

• Simpan di tempat yang kering

• Berhatilah jika bekerja di tempat yang lembap

• Pastikan cahaya di tempat kerja adalah cukup terang

Akibat penggunaan alatan yang diubahsuai

Hazard bising dan getaran

• Saling berkait dimana bising berpunca dari sesuatu yang bergetar

• Bising adalah normal jika dibawah tahap 90 dBa

• Kecederaan dari kebisingan – kehilangan pendengaran

• Cara selamat• PPE yang sesuai - Alat perlindungan pendengaran spt ear plug

• Giliran kerja

• Pemantauan

Kadaran kebisingan

Hazard bising dan getaran

• Getaran adalah pergerakan secara berayun jasad ataubadan

• Getaran pekerjaan berpunca dari penggunaan mesin yang beroperasi secara getaran seperti jack hammer

• Kecederaan dari getaran• “Tingling” dan kebas

• Kerosakan saraf dan tulang

• Cara selamat• Perlatan yang mempunyai pemegang anti-getaran

• Hapuskan punca dengan kaedah kejuruteraan seperti penyeraphentakan

• Loji/peralatan diselenggara dengan baik untuk mengelakkan getaranberlebihan

• Sistem gilir kerja

• PPE yang sesuai - glove

Penyelenggaraan jentera, penghadang &

peralatan• Setiap peralatan yang digunakan haruslah diselengara

dengan baik

• Sebelum memulakan kerja, setiap peralatan/mesin/bahandiperiksa terlebih dahulu

• Kaedah selenggara sesuai i.e. rutin, berkala ataupembetulan/kerosakan; bergantung kepada• Jenis proses

• Jenis mesin

• Penggunaan

• Polisi syarikat, OEM atau pematuhan regulasi

• Kekemasan tempat penting untuk menghapuskan bahayaatau mengurangkan risiko kemalangan

•

Pengendalian mekanikal

• Guna pakai ekuipmen berkuasa (hidraulik, elektrikal @ mekanikal) untuk:1) Bergerak (moving)

2) Mengangkat (lifting)

3) Mengalih (shifting)

4) Memindah (transferring)

sesuatu beban dari satu tempat ke tempat lain

• Contoh ekuipmen mekanikal:-• Lif, dumbwaiter, conveyors

• Eskalator, walkalator

• Kren, hoist

• Forklift, pallet jack

Hazard pengendalian mekanikal

Ekuipmen Hazard

Lift, Eskalator, Walkalator,

Travelator

Tersepit, terjatuh,

renjatan

Conveyor Tersepit (roller atau tali

sawat)

Forklift, kren Terlanggar, terlenyek,

tersepit

Kawalan hazard dan risiko

• Pemeriksaan rutin, berkala untuk setiap alatan

• Tatacara penggunaan yang selamat (i.e. SOP)

• Latihan/kursus kepada pengendali supaya kompeten

• Penaksiran hazard dan risiko sebelum memulakan kerja

• Guna pakai peralaatn yang disahkan selamat – SIRIM,

OEM

• Penyeliaaan yang berkesan

• Notifikasi/Komunikasi – hebahan, papan tanda

• Kawalan trafik, penghadangan, isolasi

• Pasang “safety devices” – sensor, safety switches, sirens,

obstruction light

Module 4:

Keselamatan Kimpalan

• Jenis-jenis kimpalan

• Hazard dari kimpalan

• Kesan ke atas Fizikal

• Kesan keatas Kesihatan

• Langkah keselamatan dalam Kimpalan

Jenis kimpalan

Kimpalan oksi-asitilin Kimpalan arka

Hazard dari kimpalan – Fizikal

• Letupan/terbakar - Punca dari arka, nyalaan atau

percikan bunga api

• Melecur - Permukaan bahan kerja panas

• Tegasan haba - Terdedah pada haba/suhu tinggi

• Renjatan - Kebocoran arus – kimpalan arka

• Radiasi – Sinaran cahaya dari kimpalan

Hazard dari kimpalan – Kesihatan

• Terdedah kepada kimia

• Terhidu wasap kimpalan i.e. CO, wasap ferum oksida &

gas nitrus

• Masalah pernafasan & keracunan

• Perhatikan kawasan kerja bebas dari bahan berbahaya

• Tentukan suis set kimpalan berada di lokasi yang mudah capai.

• Semua kabel mesti selalu diperiksa oleh orang yang kompeten danhendaklah bebas dari sebarang kecacatan.

• Sekiranya ada kerosakan, laporkan kepada penyelia supaya ianya dapatdibaiki atau diganti dengan serta merta.

Langkah keselamatan dalam Kimpalan

• Ventilasi yang terbaik ialah di kawasan terbuka semulajadi.

• Pekerja mestilah memposisikan dirinya supaya asap kimpalan tidak ditiup angin kearahnya.

• Jika kimpalan dibuat di dalam bangunan, alat ventilasi udarakhusus untuk kerja kimpalan mesti digunakan.

• Semua bahan-bahan mudah terbakar mestilah diletakkanjauh dari tempat kimpalan dan pastikan tiada gas-gas mudahterbakar di persekitaran tempat kimpalan.

Pengudaraan semasa kerja kimpalan

• Silinder gas hendaklah disimpan secara berdiri, di dalam sangkarkhas yang mempunyai ventilasi udara yang baik dan jika bolehjauh dari bangunan serta kawasan penggalian.

• Gas-gas mudah terbakar mesti diasingkan dengan jarak minima 3m dan alat pemadam api disediakan berdekatan.

• Silinder gas hendaklah dilabel dengan gas yang ada di dalamnyaserta asingkan silinder yang kosong dan berisi.

• Jangan simpan silinder gas di bawah tanah atau diruang yang tertutup termasuk di dalam pondok.

Penyimpanan & kekemasan

Kebakaran

• Berpunca dari kerja elektrik, mekanikal atau kimpalan

Jenis dan kelas api

• Kelas A - Kayu, kertas, kain, sampah

• Kelas B - Cecair mudah terbakar, minyak,

geris, gas,

• Kelas C - Gas

• Kelas E - Elektrikal

Kebakaran

• Jika berlaku kebakaran

• Bunyikan loceng kecemasan terdekat

• Keluar dari bangunan dengan segera ke tempat selamat

• Maklumkan kepada Pegawai Bertugas (BOMBA) maklumatindividu yang masih terperangkap dalam bangunan

• Jika terdengar loceng kecemasan, JANGAN ANGGAP

ianya satu latihan kebakaran biasa

Jenis pemadam api

4 JENIS UTAMA:

• Air

• Carbon Dioksida

• Serbuk Kering Serbaguna

• Serbuk Kering

Tatacara guna pemadam api

Module 5:

Budaya Kerja Selamat dan Sihat

• Kaedah pencegahan kemalangan i.e. C.A.T

• Analisis Keselamatan Kerja (JSA)

• Arahan Kerja Selamat

• Permit untuk Bekerja

• Log Out Tag Out (LOTO)

• Keperluan PPP/PPD

Kaedah pencegahan kemalangan - C.A.T

• Singkatan• C = Camkan bahaya• A = Analisis risiko• T = Tindakan

• Camkan bahaya• Pemerhatian, rekod kemalangan, MC etc• Audit keselamatan dan kesihatan perkerjaan

• Analisis risiko• Analis mudah, generik dan kompleks• Analisis yang selalu digunakan 2 dimensi (risk matrix)

• Tindakan• Hirarki tindakan

• Kawalan pada punca hazard

Penghapusan (Elimination)

Buang/keluarkan hazard dari tempat kerja

Jangan lakukan kerja-kerja atau amalan berbahaya

Hapuskan peralatan, proses, peralatan, mesin atau bahan-bahan yang

berbahaya

Hirarki kawalan risiko

• Kawalan pada punca hazard

Penggantian (Substitution)

Gantikan bahan, peralatan, mesin kepada yang kurang bahaya dan lebih

selamat.

Lakukan kerja yang sama tetapi tatacara yang lebih selamat dan kurang

berbahaya


• Kawalan kejuruteraan (Engineering Control)

Pengasingan (Isolation)

Hazard diasingkan, dibendung atau dijauhkan daripada pekerja

Hazard dijauhkan melalui kawalan kejuruteraan seperti pemasangan

dinding pemisah, pengadang atau pagar keselamatan

Lock off /sistem interkunci



Pengubahsuaian (Modification) & Reka bentuk semula

(Redesign)

Kerja dan proses boleh direka bentuk semula untuk menjadikannya lebih

selamat. Sebagai contoh, bekas boleh dijadikan lebih mudah dipegang dan

diangkat.



Automasi

Proses berbahaya boleh diautomasikan atau dimekanikkan. Sebagai

contoh, robot kawalan komputer boleh mengendalikan operasi kimpal titik

di dalam kilang pemasangan kereta. Langkah berhati-hati hendaklah

diambil untuk melindungi pekerja daripada hazard robotik.



Pengadang (barriers)

Hazard boleh disekat sebelum ia sampai ke pekerja. Sebagai

contoh, pelindung khas boleh mencegah kecederaan mata

daripada sinaran arka kimpalan.

Pengadang kelengkapan yang sesuai akan melindungi

pekerja daripada terkena alat yang bergerak.




Penyerapan (absorption)

Sesekat (baffle) boleh menyekat atau menyerap hingar. Biasanya, semakin

jauh satu-satu kawalan itu mengasingkan hazard daripada pekerja,

semakin efektif kawalan itu.

Hirarki kawalan risiko• Kawalan kejuruteraan (Engineering Control)

Pencairan (dilution)

Sesetengah hazard boleh dicairkan atau disebarkan. Sebagai contoh,

sistem pengalihudaraan boleh mencairkan gas toksik sebelum ia sampai

kepada pengendali.

Tambah air


• Kawalan pentadbiran

Papantanda

Papantanda amaran atau larangan mengenai suseuatu bahaya

Papantanda peraturan atatu kerja selamat

Promosi OSH

Promosi OSH dengan mengadakan program tertentu seperti kempen

kesedaran OSH, sambutan hari OSH, dll

Hirarki kawalan risiko• Kawalan pentadbiran

Prosedur kerja selamat

Pekerja dikehendaki menggunakan prosedur kerja selamat yang standard.

Majikan diharap dapat memastikan pekerja mematuhi prosedur kerja

selamat ini. Prosedur kerja selamat hendaklah disemak secara berkala

bersama-sama pekerja dan sentiasa dikemas kini.

Pengawalseliaan dan latihan

Latihan awal tentang prosedur kerja selamat dan latihan ulangan

hendaklah disediakan. Pengawalseliaan yang sesuai untuk membantu

pekerja mengenal pasti hazard yang mungkin dan menilai prosedur kerja.


• Kawalan pentadbiran

Pergiliran kerja

Pergiliran kerja dan prosedur lain boleh mengurangkan masa pekerja terdedah kepada

hazard. Sebagai contoh, pekerja dihadkan bekerja dalam tempoh tertentu untuk kerja

melibatkan masalah ergonomik untuk mencegah kecederaan trauma kumulatif. Proses hingar

boleh dijadualkan apabila tiada sesiapa berada di tempat kerja.

Program pengemasan (housekeeping) & kebersihan (cleanliness) di tempat kerja,

pembaikan dan penyenggaraan

Pengemasan di tempat kerja termasuk pencucian, pelupusan sisa dan pembersihan selepas

selesai sesuatu pekerjaan. tumpahan.

Amalan kebersihan boleh mengurangkan risiko bahan toksik yang diserap oleh pekerja atau

dibawa pulang kepada keluarga mereka. Pakaian rumah hendaklah disimpan di dalam lokar

yang berasingan untuk mengelakkannya daripada dicemari oleh pakaian kerja.

Peralatan perlindungan peribadi/diri (PPE)


Analisis Keselamatan Kerja

Tindakan proaktif mencegah kemalangan secara sistematik dengan

menalpasti hazard untuk setiap langkah/aktiviti dalam tugasan

Guna prinsip SREDIM (select, record, examine, develop, install &

maintain)

Menjadi asas dalam pembentukan dasar keselamatan, sistem kerja

selamat atau prosidur kerja selamat yang dapat digunakan dalam bidang

latihan (i.e. kursus atau OJT)

Faktor penting untuk dipertimbangkan semasa pembentukan AKK.

Frekuensi kemalangan dan tahap ketenatan

Pekerjaan baru atau jarang dilakukan

Tatacara Analisis Keselamatan Kerja

Pilih pekerjaan atau proses

Pecahkan kepada aktiviti kecil

yang signifikan

Perhatikan dan analisa secara

terperinci setiap hazard dalam

aktiviti

Bangunkan langkah kawalan

mengikut hirarki

Gubal sistem kerja selamat dan

arahan kerja selamat

Semak semula secara

berterusan

Normal, 10 langkah adalah

memadai

Kategori

hazard

Analisis Keselamatan Kerja

AKTIVITI HAZARD KAWALAN

1. Periksa suis lampu dalam

keadaan OFF

1.1 kejutan elektrik 1.1.1 Matikan suis utama DB dan guna pen ujian

untuk memastikan bekalan benar-benar putus

1. Tanggalkan bulb dengan

menekan sedikit bulb

lampu kedalam soketnya

3.1 kejutan elektrik

3.2 bulb meletup

3.3.kaca tajam

2.1.1 Pastikan suis dimatikan

2.2.1 Pakai cermin mata keselamatan

2.3.1 Pakai saring tangan keselamatan

1. Tukar bulb lampu baru 3.1 kejutan elektrik

3.2 bulb meletup

3.3.kaca tajam

3.1.1 Pastikan susi dimatikan


3.3.1 Pakai sarung tangan keselamatan

1. Nyalakan lampu (ON suis) 4.1 kejutan elektrik

4.2 bulb meletup

4.1.1 Pastikan suis ditebatkan dengan sempurna


1. Discaj bulb lampu rosak ke

dalam bekas khas

5.1 bulb meletup

5.2.kaca tajam

5.1.1 Pastikan bulb dibuang kedalam bekas khas yang

tak mudah koyak dan di”seal”

5.1.1. Pakai cermin mata keselamatan

5.2.1 Pakai sarung tangan keselamatan

TUGASAN: Menukar bulb lampu incandescent (mentol) jenis pin

Arahan Kerja Selamat

Merupakan elemen dalam Sistem Kerja Selamat

Dibangunkan selepas HIRARC atau teknik penaksiran lain (i.e. JSA)

Salah satu komponen dalam Sistem Kerja Selamat

Ia adalah dokumen yang menerangkan secara bertulis bagaimana proses

kerja dilakukan dengan mengikut aturan yang ditetapkan dan selamat.

Memperincikan hazard dan kawalan risiko yang perlu diambil

Permit untuk Bekerja

• Takrifan: Sistem PTW merupakan sistem bertulis rasmi yang digunakan untuk mengawalselia pekerjaan tertentu yang telah dikenal pasti sebagai berpotensi memzahirkan hazard dan risiko dan juga salah satu alat komunikasi di antara majikan (yang mengwujudkan kerja & bahaya) dan pekerja.

• Tujuannya: -

• Untuk mengelakkan atau mengurangkan risiko kemalangan yang serius atau kejadian untuk kerja-kerja yang akan dijalankan

• Untuk mengawal dan menyelaras aktiviti-aktiviti kerja

• Untuk menyediakan satu sistem komunikasi antara penghuni atau majikan dengan subkontraktor

• Bukti atau rekod keterangan

Contoh pekerjaan memerlukan PTW

Kerja panas seperti kimpalan, memotong logam menggunakan oksi-

asitailin, dan lain-lain pengisaran

Kerja-kerja elektrik

Bekerja dengan bahan-bahan berbahaya

Ruang terkurung

Bekerja di atas air atau air

Mengendalikan bahan-bahan radioaktif dan letupan

Mengangkat bahan-bahan berat dan lain-lain

Contoh PTW

Hot work Permit

General Work Permit i.e. Cold Work

Electrical Work Permit

Radiation Work Permit

Pressure Testing Permit

Lifting Permit

Blasting Permit etc

Log Out Tag Out (LOTO)

• Kaedah sesuai semasa penyelenggaraan atau shutdown sistem elektrikal, pneumatik, hidraulik dan mekanikal

• Sistem di”off” atau shutdown dan keseluruhan sistemdi”isolate”/asingkan

• Tatacara isolasi• Kenalpasti setiap punca tenaga bagi sistem/loji/ekuipmen yang

hendak dimatikan

• Matikan setiap punca tenaga

• Kuncikan suis/tuil dan letak tag amaran pada setiap punca tenaga

• Periksa semula ekuipmen untuk memastikan ianya benar-benardimatikan

• Guna sistem interlock jika punca tenaga menyalurbekalan ke beberapa loji/ekuipmen

Contoh Log Out Tag Out (LOTO)

Keperluan PPP/PPD

• Tanggungjawab Majikan

• Menilai bahaya di tempat kerja

• Menyediakan PPE yang sesuai

• Menentukan bila masa PPE digunakan

• Menyediakan latihan & arahan penggunaan PPE

• Tanggungjawab Pekerja

• Guna PPE mengikut arahan & latihan diberikan

• Memeriksa PPE setiap hari, menyelenggara dan pastikan ianya di dalam keadaan bersih

• Peralatan pelindung diri hendaklah mempunyai kualiti

yang baik, jenisnya mengikut spesifikasi yang telah

ditetapkan oleh peraturan keselamatan/JKKP.

Bahagian badan PPE yang sesuai

Mata Kacamata keselamatan, gogel

Muka Pelindung muka

Kepala Topi keselamatan

Kaki Kasut keselamatan

Tangan & Lengan Sarung tangan

Badan Ves & Abah-abah (body harness)

Pendengaran Pelindung telinga, earmuffs

Contoh PPP/PPD

• Semua aktiviti kejuruteraan memerlukan supaya pelindungkepala dipakai kerana objek-objek yang terjatuh bolehmenyebabkan kecederaan yang serius.

• Topi keselamatan mesti sentiasa dipakai kerana bila-bilamasa sahaja kepala akan terhantuk kepada objek.

• Topi keselamatan mesti dipakai dengan betul dengan chin strap kemas.

• Topi keselamatan hendaklah dijaga dengan baik kerana iaboleh menyelamatkan anda.

• Jangan mengecat atau melekatkan berbagai pelekat di topi

keselamatan

Topi keselamatan

• Ditimpa peralatan atau

bahan binaan

• Terlanggar objek seperti

paip, palang besi

• Tersentuh kabel elektrik

atau komponen

elektrikal lain

Punca kecederaan kepala

Akibat tidak memakai topi keselamatan

Perlindungan mata dan muka

• Mempunyai rangka logam/plastik

• Memberi perlindungan hingga bahagian tepi mata

• Digunakan bagi melindungi dari impak sederhana yang diakibatkan dari serpihan partikel semasa aktiviti gergaji, mengisar dan kerja kayu lain

Ciri-ciri pemilihan PPE• Melindungi mata dari bahaya dengan maksima

• Selesa dipakai

• Tidak mengganggu penglihatan /aktiviti

• Tahan dan senang dibersihkan

• Tidak mengganggu fungsi peralatan PPE lain

Bila masa terdapat bahaya-bahaya berikut:• Debu dan lain-lain partikel berterbangan

• Gas, wap dan cecair yang korosif

• Kemungkinan percikan logam cecair

• Bahan yang memudaratkan seperti darah dan bahan kimia

• Cahaya terlampau terang dari aktiviti mengimpal serta penggunaanlaser

Perlindungan mata dan muka

Melindungi mata dari cahaya terlampau

terang semasa mengimpal dan memotong

PPE untuk kimpalan

Kecederaan mata

Earmuffs Earplugs Canal Caps

Pekerja tidak dibenarkan terdedah secara berterusan kepadakadar bunyi melebihi 90 dB(A) atau melebihi tahap harianyang dibenarkan dan tidak boleh terdedah kepada bunyimelebihi 115 dB(A) pada bila-bila masa (Regulation 5 –Permissible Exposure)

PPE - pendengaran

Tahap kebisingan

PPE - Kaki

• Kasut keselamatan yang dilengkapi dengan alat penahan di

tapak dan bahagian jari kaki adalah penting digunakan di

tapak bagi mengelakkan kecederaan ke kaki akibat objek

yang terjatuh dan bagi menghindar tercucuk benda tajam ke

tapak kaki.

Diperlukan apabila terdapat kemungkinan bahaya berikut: • Bahan berat menimpa kaki

• Bahan tajam yang boleh menembusi kasut biasa

• Logam cair yang terpercik ke kaki

• Permukaan panas, lembap atau licin

Kecederaan kaki

PPE - tangan

Kerja- kerja elektrikal

Kerja-kerja lasak danberat (heavy duty)

Butyl – melindungitangan dari gas beracundan wap air

Nitrile – melindungitangan dari bahaya bahankimia cecair dan bahanpetroliam toksik

PPE - tangan

Kevlar – melindungi

tangan dari terhiris dan

tergesel

Stainless steel mesh –

melindungi tangan dari

terpotong/terluka

PPE - tangan

Cooling Vest Sleeves and ApronFull Body Suit

Contoh PPE – Badan

Lifeline

Tahan5,000lb/pekerja

PPE – Terjatuh dari tempat tinggi

• Jika berlaku kemalangan di tempat kerja:• Panggil first aider terlatih/doktor/ambulan

• Memberi perhatian supaya anda sendiri tidak menjadimangsa

• Asingkan penyebab kemalangan dan mangsa dimanamungkin (elektrik) dan jangan alihkan mangsa kecualiuntuk menghindar dari kecederaan yang lebih teruk.

• Periksa jantung dan pernafasan; berikan rawatankecemasan sepatutnya dan hentikan sebarangpendarahan, naikkan bahagian cedera dan beri tekanan.

• Tentukan mangsa tidak kesejukan dan beri perangsang.

• Jangan alihkan sebarang bukti dan beritahu penyelia ataupengurus.

Menangani kemalangan

• Syarikat mesti menyediakan sekurang-kurangnya seorang First Aider terlatih untuk setiap 20 pekerja dan mereka mestilah mudah dikenali seperti memakai armband/topi yang boleh dicam dengan mudah.

• Pekerja adalah digalakkan menjalani kursus First Aid agar dapat membantu rakan sekerja/orang lain sekiranya berlaku kejadian yang tidak diingini di samping membantu anda supaya bertenang dan terkawal apabila berlaku kemalangan di tempat kerja

Latihan bantuan kecemasan

• First Aid/perkakas penyelamat haruslah berada di tempatkerja kerana tempat berkenaan merupakan kawasan yang berpotensi mendatangkan bahaya.

• Tempat kerja yang mempunyai lebih 200 orang pekerja makasebuah bilik kecemasan yang lengkap hendaklah diadakan.

Kemudahan kecemasan – First Aid Box

TERIMA KASIH

TAMAT

asas keselamatan dalam kejuruteraan (elektrik, mekanikal dan kimpalan)

Education