ASAS KAJIAN PERSEMPADANAN NEGERISABAH

Siri Penerbitan Penyelidikan Sains Sosial No. 6

ASAS KAJIAN PERSEMPADANAN NEGERISABAH

Baszley Bee b. Basrah Bee Sabihah Osman

Nordin Sakke

UNIVERSITI MALAYSIA SABAH Kota KinahalueSabahe2009

http://www.ums.edu.my/penerbit AhIi Majlls Penerbitan llmiah Malaysia (MAPIM)

t!:>Universiti Malay is abah 2009

Hal< cipta terpeLiharn.Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh dit.erbitkan emula. disimpan untuk pengeluaran atau dikeluarlcan ke dalam sebarang bentuk: ama ada dengan earn elektronik. gam bar ena rakaman dan ebagainya tanpa

kebenaran bertulis daripada Penerbit Universiti Malaysia Sabah.

Pereka Kuljt : Baszley Bee b. Basrah Bee Pereka Letak Halaman : Ro alind Gani

Muka Taip Teks : Tim New Roman Saiz Taip Teks dan Leading: 11/13.2 point

Dicetak oleh : Capital As ociate Printing (S Sdn. Bhd.

Senarai Foto Senarai J adual Senarai Peta Senarai Rajah Prakata

KANDUNGAN

Halaman

BAB 1 KONSEP DAN TAKRIFAN 1

BAB 2 SEMPADAN DALAM KONTEKS GEOGRAFI 39

BAB 3 WILAYAH DAN SEMPADAN PURBA 53

BAB 4 RUMUSAN 65

Bibliografi Indeks

v

Foto

2.1

Jadual

2.1

2.2

2.3

2.4

Peta

1.1 1.2

1.3

1.4 1.5

SE ARAIFOTO

Bentuk batu tanda yang digunakan oleh Malaysia dalam menenrukan empadan antarabang a

SENARAIJADUAL

Lokasi prose ukur iasatan, tanampastian dan penyelenggaraan Kedudukan koordinat geografi empadan pelantar benua dan antarabangsa Malaysia wilayah Borneo Kedudukan sempadan antarabang a perairan Malay ia-FiHpina di Ulara mengikut perjanjian Kedudukan koordinat empadan gari pangkal perairan lndone ia di ebelah elatan Sabah

SENARAI PETA

Lingkungan pengua aan Sabah pada abad ke-19 Kawasan yang dianugerahkan Sultan Brunei dan Sultan Sulu pada tahun 1877 dan 1878 kepada Overbeck dan rakan erta kawasan lain yang diperoleh oleh BNBCC Wilayah yang diperoJeh oleh Dalrymple daripada Sultan Sulu pada tahun 1764 Borneo Utara pada tahun 1905 Jajahan utama Kesultanan Brunei ill barat Sabah ekitar tahun 1870-an

Halaman

46

Halaman

46

48

51

52

Halaman

31 32

33

34 35

1.6

1.7

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1

Rajah

2.1

2.2

Wilayah Kesultanan Sulu di Borneo Utara pada 36 abad ke-18 dan ke-19 Charles Lee Moses: Wilayah jajahan yang dipajakkan 37 mengikut PeIjanjian 1865 Contoh penandaan dan pengukuran Projek A 43 Contoh penandaan dan pengukuran Projek B 44 Contoh penandaan dan pengukuran Projek C 44 Lokasi penandaan dan pengukuran Projek A, B dan C 45 Wilayah maritim Filipina 50 Wilayah maritim Indonesia 51 Tapak arkeologi zaman prasejarah Sabah 56

SENARAI RAJAH

Halaman

Jenis dan bentuk garis bagi menggambarkan sernpadan di Malaysia Jarak sempadan kawasan maritim negara mengikut UNCLOSm

vii

42

49

PRAKATA

Kajian per empadanan merupakan alah atu niche penyelidikan Sekolah Sain So ial (SSS). Lantaran iru, atu kajian elama dua tahun iaitu pada tahun 2005 dan 2006 telah dilakukan oleh sekumpulan penyelidik ekolah ini dari pelbagai bidang. Kajian ini telah mendapat dana daripada Kementerian Ke enian, Kebudayaan dan Warisan Malaysia (kini dikenali sebagai Kementerian Penerangan, Komunikasi, Kesenian dan Kebudayaan) melalui labatan Arkib Negara Malaysia. Monograf ini merupakan sebahagian dari hasil kajian tersebut. Bab­bab dalam penulisan ini telah dibentangkan dalam benruk kertas kerja di Bengkel Kajian Persempadanan di Negeri Sabah secara tertutup pada 6 hingga 7 November 2006 di Kuala Lumpur. Untuk tujuan penulisan ini, kertas kerja tersebut telah di unting emula dan ditambah beberapa fakta bagi memantapkan lagi fakta mengenai per empadanan di negeri Sabah . Namun demikian , terdapat beberapa maklumat yang diklasifikasikan sebagai en itif dan boleh menjeja kan kepentingan negara tidak dimasukkan dalam penerbitan ini.

Penulisan ini diharapkan dapat membantu pentadbir, pembuat da ar kerajaan, arjana dan pelajar pengajian tinggi untuk memahami kon ep, takrif dan perkiraan dalam penentuan garis fizikal sempadan serta bentuk empadan kebudayaan awal di Sabah khususnya dan Malaysia. Tiga aspek yang di entuh merupakan landasan utama yang ewajarnya difaharni terlebih dahulu ebelum menerokai sebarang

kajian atau membaca perihal berkaitan dengan empadan. Skop masa yang disentuh ialah antara 46,000 tahun SS hingga 2006 dibarapkan dapat merungkaikan beberapa per oalan mengenai persempadanan ecara kon ep, teknikal dan kepurbakaJaan yang menjadi asas kepada

terbentuknya lingkungan dan empadan geopolitik Malaysia.

Kajian dan penerbitan ini pastinya tidak dapat dilaksanakan tanpa okongan padu daripada pihak-pihak tertentu . Penghargaan tulus ikhlas para penuli khu u kan kepada YBhg. Kol. Prof. Datuk. Dr. Kamaruzaman Hj. Arnpon , Naib Canselor Universiti Malaysia Sabah (UMS), YB. Datuk Seri Utama Dr. Rai Yatim, Menteri Penerangan, Komunikasi, Kesenian dan Kebudayaan, Arkib Negara Malaysia atas okongan berteru an kepada pihak kami dan Arkib Negeri Sabah.

iii

Rakaman terima kasih juga ditujukan pihak Jabatan Ukur dan Pemetaan Malaysia (JUPEM) atas bantuan teknikal dan bahan dokumentasi. Begitu juga kepada Prof. Dr. Mohd. Sarim Hj. Mustajab, Ketua Penerbit UMS dan staf. Tidak dilupakan semua rakan sepenyelidikan yang turot menerbitkan kertas kerja masing-masing dalam Siri Penerbitan Penyelidikan Sains Sosial secara berasingan dan dalam bentuk karya lain. Kepada pembantu penyelidik dan masyarakat tempatan yang telah membantu dalam menjayakan kajian ini, jasa anda sentiasa dihargru.

Baszley Bee b. Basrah Bee Sabihah Osman Nordin Sakke 2009

ix