alam bahan

74

TEMA : MENYIASAT ALAM BAHAN

TOPIK : 1. KEADAAN BAHAN

TAJUK : 1.1 Memahami bahan wujud dalam bentuk pepejal,cecair dan gas

SUB-TOPIK : 1.1.1 Mengelaskan objek dan bahan kepada tiga rupa bentuk.

NOTA RINGKAS

MINGGU 24

( 1 / 4)

Jirim wujud dalam keadaan tiga bentuk

Pepejal Contoh:-batu, beg,kotak dan buku

Keadaan bahan

Cecair

Contoh :- minyak, air

paip,merkuri dan air sirap

Gas Contoh :-asap ,karbon dioksida , oksigen dan wap air

75

UJI MINDA

1.Tuliskan Pepejal , Cecair atau Gas berdasarkan gambar.

a)

b)

air milo

c)

d)

Air sungai

e)

Wap air

f)

2. Senaraikan 3 bahan dalam keadaan pepejal yang terdapat di dalam kelas.

i.______________________ ii.________________________iii.__________________

3.Senaraikan 3 bahan dalam keadaan cecair yang terdapat di dapur rumah kamu.

i.______________________ ii.________________________iii.__________________

4.Senaraikan 3 bahan dalam keadaan gas yang terdapat di sekeliling kamu.

i.______________________ ii.________________________iii.__________________

76



TAJUK : 1.1 Memahami bahan wujud dalam bentuk pepejal,cecair dan gas

SUB-TOPIK : 1.1.2 Menyatakan ciri-ciri pepejal.

NOTA RINGKAS

MINGGU 24 ( 2 / 4 )

Pepejal adalah bahan yang keras, padat dan tumpat serta mempunyai bentuk yang tertentu.

Apabila sesuatu pepejal diletakkan di atas sesuatu permukaan, ia tidak mengalami apa-apa perubahan melainkan dikenakan daya atau dipanaskan

PEPEJAL

Ciri-ciri:-

1. Mempunyai jisim

2. Mempunyai bentuk yang

tetap

3. Mempunyai isipadu

yang tetap

4. Tidak dapat mengalir

5. Tidak dapat

dimampatkan

Contoh pepejal batu, buku, pensel, pemadam

77

UJI MINDA

1. Rajah di bawah menunjukkan seketul batu di dalam bekas yang berbeza.

a) Nyatakan pemerhatian kamu.

_______________________________________________________________

b) Berikan satu sebab(inferens) bagi jawapan kamu di (a).

_______________________________________________________________

2. Objek P mempunyai ciri-ciri yang berikut:-

Apakah objek P?

A. Larutan Gula B. Air Kapur C. Ais D. Karbon dioksida

3. Senaraikan 4 objek yang bersifat pepejal.

i. _______________________________________________

ii. _______________________________________________

iii. _______________________________________________

iv. _______________________________________________

batu

*Mempunyai jisim * Mempunyai bentuk yang tetap

*Mempunyai isipadu yang tetap *Tidak dapat mengalir

78

MINGGU 24 (3/4)



TAJUK : 1.1 Memahami bahan wujud dalam bentuj pepejal,cecair dan gas

SUB-TOPIK : 1.1.2Menyatakan ciri-ciri cecair.

NOTA RINGKAS

Cecair adalah bahan yang boleh mengalir apabila dituangkan ke dalam bekas atau sesuatu permukaan.

Apabila cecair diisikan ke dalam botol ia akan mengikut bentuk botol, manakala apabila dituang ke dalam besen ia akan mengikut bentuk besen, begitulah seterusnya.Ini menunjukkan bahawa cecair ini akan mengikut apa jua bentuk bekas yang diisi.

CECAIR

Ciri-ciri:-

1. Mempunyai jisim

2. Bentuk mengikut bekas

yang diisi

3. Mempunyai isipadu

yang tetap

4. Mengalir dari tempat

yang tinggi ke tempat

yang rendah

5. Tidak dapat

dimampatkan

Contoh cecair minyak, air, merkuri

79

UJI MINDA

Tandakan / pada pernyataan yang betul dan X pada pernyataan yang salah. 1. Cecair mempunyai isipadu yang tetap. ( ) 2. Cecair tidak mempunyai berat. ( ) 3. Plastisin adalah contoh bahan dalam keadaan cecair . ( ) 4. Cecair boleh mengalir dari tempat yang rendah ke tinggi ( )

5.Tiga helai pakaian yang sama bentuk dan saiz dicuci dengan kuantiti sabun yang

berbeza. Jadual berikut menunjukkan satu keputusan penyiasatan tentang kaitan

antara kuantiti sabun yang digunakan dengan isipadu air yang diperlukan untuk

membilasnya. Penyiasatan ini dijalankan oleh seorang surirumah.

Pakaian Kuantiti sabun Isipadu air yang diperlukan untuk membilasnya

X 1 sudu 1 baldi

Y 2 sudu 2 baldi

Z 3 sudu 3 baldi

(a) Nyatakan pemerhatian kamu tentang isipadu air yang diperlukan untuk membilas

pakaian Z berbanding pakaian X dan Y.

________________________________________________________________

(b) Berdasarkan jadual di atas, tuliskan dua pembolehubah yang digunakan dalam penyiasatan ini.

i._______________________________________________________________ ii_______________________________________________________________

X Y Z

80

MINGGU 24

(4/4)



TAJUK : 1.1 Memahami bahan wujud dalam bentuj pepejal,cecair dan gas

SUB-TOPIK : 1.1.1Menyatakan ciri-ciri gas.

NOTA RINGKAS

UJI MINDA

Di sekeliling kita terdapatnya

udara yang mempunyai

campuran beberapa jenis gas.

Gas yang terdapat di sekeliling tidak dapat dilihat dengan mata kasar.

GAS

Ciri-ciri:-

1. Mempunyai jisim

2. Tidak mempunyai

bentuk yang tetap,tetapi

mengambil bentuk

bekas yang diisi

3. Memenuhi ruang,tetapi

tidak mempunyai

isipadu yang tetap

4. Boleh dimampatkan

Contoh gas

Awal ujikaji Akhir ujikaji

Sebelum salah satu belon dipecahkan

Selepas salah satu belon dipecahkan

Rajah di atas menunjukkan dua biji belon yang berada dalam keadaan yang stabil apabila dicucuk dengan jarum, belon yang masih elok akan turun ke bawah. Ini menunjukkan gas mempunyai berat.

81

1. Tiga belon X,Y dan Z diisi dengan jumlah udara yang berlainan seperti yang

Ditunjukkan pada rajah di bawah ini.

X Y Z

Jadual di bawah menunjukkan jisim setiap belon apabila ditimbang.

Belon Jisim(g)

X 12

Y 15

Z 18

a) Apakah tujuan penyiasatan ini?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

b) Nyatakan satu sebab(inferens) tentang jisim belon Z?

________________________________________________________________

c) Nyatakan satu pemerhatian untuk menyokong sebab(inferens) di (b)

________________________________________________________________

d) Apakah kesimpulan yang dapat dibuat daripada penyiasatan ini.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

82

MINGGU 25 (1/5)

TAJUK : MENYIASAT ALAM BAHAN


SUB TOPIK : 1.2 Memahami bahan boleh berubah dari satu bentuk ke

bentuk yang lain

: 1.2.1 Menyatakan air boleh berubah bentuk

1.2.2 Membuat kesimpulan air wujud dalam 3 bentuk

NOTA RINGKAS

Perubahan keadaan air.

Peleburan Pendidihan/penyejatan

Ais Pembekuan Air Kondensasi Wap air

(Pepejal) ( Cecair) (Gas)

83

UJI MINDA

1. Rajah di bawah menunjukkan perubahan keadaan bahan.

P R

Ais Air Gas

Q S

a) Namakan proses P,Q,R dan S

P:___________________________ Q: _________________________

R: ___________________________ S:_________________________

84

MINGGU 25 (2/5)



TAJUK : 1.2 Memahami bahan boleh berubah dari satu bentuk ke bentuk

yang lain

SUB-TOPIK : 1.2.3 Mengenalpasti proses yang terlibat bila bahan berubah dari

satu bentuk kepada bentuk yang lain

NOTA RINGKAS

Proses Apa yang berlaku Perubahan keadaan air

Peleburan Ais melebur menjadi air pada suhu bilik.

* Peleburan ais adalah proses pertukaran pepejal kepada cecair pada suhu takat lebur. Contohnya ais bertukar menjadi air apabila dipanaskan atau dibiarkan pada suhu bilik.

* Ais akan menjadi air pada suhu 0 C.

Proses peleburan ais

(*Nota Guru : Takat beku ais ialah 0 C)

Pepejal Cecair

Pembekuan Air membeku menjadi ais apabila

disejukkan sehingga takat beku.

* Pembekuan adalah proses

pertukaran cecair menjadi pepejal

pada suhu takat beku.

* Apabila air disejukkan pada suhu 0 C, air akan membeku menjadi ais.

Cecair Pepejal

85

UJI MINDA

1. Seorang murid telah mengisi tiga buah bikar dengan bilangan bongkah ais yang sama saiz tetapi berbeza bilangannya. Kemudian ketiga-tiga buah bikar berisi bongkah ais ini dipanaskan di atas Penunu Bunsen.Masa untuk kesemua ais mencair dalam ketiga-tiga bikar ini dicatatkan dalam jadual berikut.

Bikar Bilangan

bongkah ais

Masa semua ais

mencair

K 5 3 minit

L 10 6 minit

M 15 9 minit

(a) Apakah pemerhatian kamu tentang masa ais mencair dalam bikar K ?

(b) Berikan inferens yang sesuai bagi pemerhatian kamu di (a). ..

(c) Berdasarkan jadual di atas, nyatakan pembolehubah dimanipulasi dan bergerak balas dalam penyiasatan ini.

1. .. 2. ..

(d) Dengan merujuk kepada jawapan (c) apakah hipotesis yang ingin dibuktikan dalam penyiasatan di atas ?

(e) Ramalkan masa kesemua ais mencair jika bilangan bongkah ais yang diisi ke dalam bikar ialah 20.

86

MINGGU 25 (3/5)




yang lain



NOTA RINGKAS


Pendidihan Air berubah menjadi wap air apabila

dipanaskan sehingga mendidih.

* Pendidihan air adalah proses penukaran cecair kepada gas. * Apabila cecair dipanaskan,

gelembung-gelembung udara terhasil kemudian air yang mendidih akan bertukar menjadi stim.

* Stim adalah air yang wujud dalam keadaan gas. * Air mendidih menjadi wap air pada suhu 100 C

Wap air

Proses pendidihan air

(*Nota Guru : Takat didih air ialah 100

C)

Cecair Gas

Penyejatan Air di bahagian permukaan berubah menjadi

wap air apabila dipanaskan

Cecair Gas

87

UJI MINDA

1. Alina mengisi air sebanyak 100ml ke dalam dua bekas,X dan Y.Dia meletakkan

kedua-dua bekas di tempat yang panas dan membiarkannya sehingga menjadi

kering.

X Y

a)Berikan satu sebab(inferens) tentang masa yang diambil untuk air di dalam

bekas Y menjadi kering.

Tandakan / pada pernyataan yang betul dan X pada pernyataan yang salah.

2. Apabila ais disejukkan, ais akan melebur menjadi air. ( ) 3. Takat beku air ialah 0C manakala takat didih air ialah 100C ( )

88

MINGGU 25 (4/5)




yang lain



NOTA RINGKAS


kondensasi Wap air berubah menjadi air apabila

disejukkan

* Apabila wap air disejukkan, wap air akan berubah menjadi air. Proses ini dinamakan kondensasi.

* Kondensasi adalah proses pertukaran gas kepada cecair. * Apabila beberapa ketulan ais di masukkan ke dalam gelas dibiarkan beberapa ketika, titisan air akan terbentuk di luargelas itu. Hal ini disebabkan wap air di udara sekitar telah terkondensasi menjadi air.

(*Nota Guru : Guru perlu mengaitkan

perubahan keadaan air dengan

pembentukkan awan dan hujan)

Gas Cecair

89

UJI MINDA

1. Antara yang berikut,manakah perubahan keadaan bahan yang berlaku

disebabkan penyejukan?

i. Cecair Gas ii. Pepejal Cecair

i. Gas Cecair iv. Cecair Pepejal

A. i dan ii C. i dan iv

B. ii dan iii D. iii dan iv

2. Rajah di bawah menunjukkan perubahan keadaan air.

Proses J

Proses K

Apakah proses J dan K?

ii. Proses J : _________________________________________

iii. Proses K: _________________________________________

Wap air Air

90

MINGGU 25 (5/5)




yang lain

SUB-TOPIK : 1.2.4 mengenalpasti faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan

air.

NOTA RINGKAS

Faktor-faktor yang

mempengaruhi kadar

penyejatan air

Kain akan kering lebih cepat

pada hari yang panas

Kain akan kering lebih cepat

pada hari yang berangin

Kain akan kering lebih cepat jika

permukaan yang terdedah lebih

luas.

Suhu , angin dan luas

permukaan merupakan faktor-

faktor yang mempengaruhi

kadar penyejatan air

91

UJI MINDA

1. Dua baju basah yang sama X dan Y dikeringkan dalam keadaan cuaca seperti

yang ditunjukkan dalam rajah di bawah.

Angin kuat Tiada angin

X Y

a) Apakah tujuan penyiasatan ini?

______________________________________________________________

_____________________________________________________________

b) Baju manakah yang akan maengambil masa yang lebih singkat untuk kering?

______________________________________________________________

c) Berikan satu sebab(inferens) bagi jawapan kamu di (b)?

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

d) Apakah yang ditetapkan dalam penyiasatan ini?

_____________________________________________________________

2.Nyatakan faktor-faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan air.

faktor-faktor yang

mempengaruhi kadar

penyejatan air.

92

MINGGU 26 (1/2)



TAJUK : 1.3 Memahami kitaran air

SUB-TOPIK : 1.3.1 Memerihalkan bagaimana awan terbentuk.

1.3.2 Memerihalkan bagaimana hujan terbentuk.

1.3.3 Menerangkan bagaimana kitaran air berlaku dalam

persekitaran.

NOTA RINGKAS

1. Kitaran air ialah satu pergerakkan air yang berterusan dari permukaan bumi ke

udara dan balik semula ke permukaan bumi.

UJI MINDA

Wap air menjadi sejuk dan terkondensasi

membentuk titisan air yang halus.Titisan

air ini membentuk awan

Air di laut, sungai dan tasik tersejat

sebagai wap air yang kemudiannya

naik ke udara. Air hujan turun ke

tanah atau sungai dan

akhirnya sampai ke

laut

*Kitaran air membekalkan sumber air yang berterusan untuk semua benda hidup.

*Kitaran inik memastikan kuantiti air di bumi kekal.

*Air juga menyejukkan bumi.

93

d) Rajah di bawah menunjukkan kitaran air.Lengkapkan rajah dengan perkataan

yang diberi.

Awan Wap air Hujan

2. Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul.

bergabung jatuh Wap air terkondensasi tersejat

Air daripada laut,tasik,kolam dan

sungai__________ menjadi ____________.Wap

air naik ke atmosfera dan kemudiannya

______________ dan membentuk titisan

air.Titisan air _______ dan membentuk awan.

Apabila semakin banyak titisan air bergabung,

awan menjadi semakin berat.Apabila awan

menjadi terlalu berat,titisan air____________ ke

bumi sebagai ________________________.

3.Dua proses yang terlibat dalam pembentukkan awan ialah _________________

dan _____________________________.

4. _____________yang naik ke udara akan terkondensasi kerana suhu yang sejuk

di atmosfera Bumi.

Air di bumi

94

MINGGU 26 (2/2)



TAJUK : 1.4 Menghargai kepentingan sumber air.

SUB-TOPIK : 1.4.1 Membuat inferens mengapa kita perlu mengekalkan

kebersihan sumber air.

1.4.2 Memerihalkan cara untuk mengekalkan kebersihan sumber

air.

NOTA RINGKAS

Sumber-sumber

Air

*Air merupakan bahan mentah dalam industri makanan

*Air merupakan tempat tinggal sebahagian benda hidup

*Air diperlukan untuk membolehkan proses hidup berlaku seperti mengangkut

mineral pada

tumbuhan.

Aktiviti yang menyebabkan

sumber air tercemar:-

1.Penggunaan racun seranggah

secara berlebihan

2.Tumpahan minyak menutupi

permukaan air.Keadaan ini

menghalang oksigen di udara dari

melarut ke dalam air.Akibatnya

hidupan akuatik kekurangan

oksigen.

Langkah mengatasi:-

1.Elakkan membuang sampah ke

dalam sungai

2.Rawat sisa-sisa buangan dari

rumah,kilang dan kawasan pertanian

sebelum menyalurkannya ke dalam

sungai.

3.Membina kilang di kawasan yang

jauh dari sungai.

95

UJI MINDA

1. Air menjadi tempat tinggal bagi ______________________________________ .

2. Hidupan memerlukan air untuk ______________________________________.

3. Nyatakan 2 kesan jika tiada sumber air :-

i.

_______________________________________________________________

ii.

_______________________________________________________________

4. Cadangkan 2 langkah untuk mengelakkan pencemaran air.

i._______________________________________________________________

ii._______________________________________________________________

Bulatkan jawapan yang betul.

5. Antara yang berikut,manakah yang paling banyak tercemar disebabkan bahan

buangan dari kilang?

A. Perigi B. Tasik C. Sungai D. Laut

6. Antara bahan buangan berikut,manakah yang berasal dari kilang?

A. Kumbahan B. Minyak C. Sisa toksi D. Racun Perosak

7.

i. Apakah yang berlaku kepada sungai jika sampah tidk dibersihkan?

________________________________________________________________

ii. Nyatakan satu kesan keadaan sungai itu kepada hidupan di dalamnya.

__________________________________________________________________

Banyak ikan mati disebabkan oleh pembungan sisa toksik ,pembungan

sampah sarap dan racun perosak ke dalam sungai tanpa dirawat.

96

MINGGU 27 (1/4)


TOPIK : 2. ASID DAN ALKALI

TAJUK : 2.1 Memahami sifat-sifat bahan berasid, beralkali dan neutral .

SUB-TOPIK : 2.1.1 Mengenalpasti bahan berasid, beralkali dan neutral

menggunakan kertas litmus.

2.1.2 mengenalpasti rasa makanan berasid dan beralkali.

NOTA RINGKAS

BAHAN BERASID

Jika sesuatu bahan itu

menukarkan kertas

litmus biru kepada

merah,bahan itu

berasid

Kertas litmus merupakan

penunjuk kimia

Kebanyakkan makanan

yang berasa masam

adalah berasid.

*Cuka *jerukmasam

*Nanas *dadih

*Jus limau *belimbing

97

UJI MINDA

1. Kertas litmus merah tidak berubah warna

kertas litmus biru berubah kepada warna

merah

Berdasarkan gambar di atas, manakah yang mungkin larutan Z?

A C

B D

2. Apabila warna kertas litmus biru bertukar merah, bahan tersebut bersifat ______.

3. Senaraikan 5 bahan yang bersifat asid

i. ________________________________

ii. ________________________________

iii. ________________________________

` iv. ________________________________

v. ________________________________

98

MINGGU 27 (2/4)






2.1.2 mengenalpasti rasa makanan berasid dan beralkali.

NOTA RINGKAS

BAHAN BERALKALI

Jika sesuatu bahan itu

menukarkan kertas

litmus merah kepada

biru,bahan itu beralkali


penunjuk kimia

*Kebanyakkan makanan

yang berasa pahit

adalah beralkali.

*Rasa licin dengan

tangan

*Ubat gigi * Sabun

*Syampu *Ulaman

*Sayuran *serbuk koko

99

UJI MINDA

1. Farrez menguji bahan-bahan berikut dengan kertas litmus. Bahan manakah yang

akan menukarkan kertas litmus merah menjadi biru.

I Jus oren II Larutan serbuk penaik III Cuka IV Ubat gigi

A I and II C II and IV

B I and III D III and IV

2. Bahan beralkali.

I menukarkan warna kertas litmus biru kepada merah

II menukarkan warna kertas litmus merah kepada biru

III berasa masam

IV berasa pahit

A. I dan III sahaja C. I dan IV sahaja

B. II dan IV sahaja D. II dan III sahaja

3. Manakah antara penyataan berikut adalah BENAR?

A. Makanan berasid berasa pahit C. Makanan berasid berasa masam.

B. Makanan beralkali berasa masam D. Makanan beralkali tiada rasa.

4. Perubahan warna kertas litmus merah kepada biru menunjukkan bahan tersebut

bersifat_________________________.

5. Senaraikan 3 bahan yang bersifat alkali

i. ________________________________

ii. ________________________________

iii. ________________________________

100

MINGGU 27 (3/4)






NOTA RINGKAS

BAHAN NEUTRAL

Jika tiada berlaku

perubahan keatas

kertas litmus merah

dan biru,bahan itu

neutral


penunjuk kimia

*bahan berasa manis

*bahan berasa masin

*bahan berasa tawar

*Air minuman * garam

*Minyak masak

*Gula *Madu

101

UJI MINDA

Tandakan / pada pernyataan yang betul dan X pada pernyataan yang salah. 1. Bahan neutral menukarkan kertas litmus merah kepada biru. ( ) 2. Susu tepung adalah contoh bahan yang bersifat neutral. ( ) 3. Bahan neutral mempunyai rasa pahit. ( ) 4. Minyak masak adalah contoh bahan yang bersifat asid. ( ) 5. Garam adalah contoh bahan yang bersifat neutral. ( ) 6. Jus limau adalah contoh bahan yang bersifat neutral. ( ) Bulatkan jawapan yang betul. 7. Antara yang berikut,manakah bahan yang tidak mengubah warna kertas litmus biru dan merah? A. Air limau B. Syampu C. Ubat gigi D. Madu 8. Apakah sifat bagi makanan neutral? A. berasa masam B.berasa pahit C. licin apabila dipegang D. manis 9. Maklumat berikut menunjukkan rasa bagi makanan M,N dan K.

M- Masam N-Tawar O-Pahit

Apakah makanan M,N dan K.

M N O

A Jus epal Madu Kicap

B Cuka Garam Minyak masak

C Ikan masin peria Jeruk buahan

D Jus limau Sirap Serbuk koko

102

MINGGU 27 (4/4)




SUB-TOPIK : 2.1.3 Membuat kesimpulan sifat-sifat bahan berasid, beralkali dan

neutral

NOTA RINGKAS

Bahan Ciri-ciri Contoh

Berasid *Mengubah warna kertas litmus biru

menjadi merah

*Berasa masam

* Cuka

* Jus Oren

* Jus asam jawa

Beralkali *Mengubah warna kertas litmus merah

menjadi biru

*Berasa pahit

*Berasa licin apabila menggunakan tangan

* Ubat gigi

* Serbuk penaik

* Sabun

* Syampu

Neutral *Tidak mengubah warna kertas litmus biru

*Tidak mengubah warna kertas litmus

merah

*Berasa masin,manis dan tawar

* Gula

* Garam

* Minyak masak

* Madu

103

UJI MINDA

1. Nyatakan sama ada setiap bahan adalah Berasid , Beralkali atau Neutral

a) ubat gigi b)belimbing c)madu d)serbuk koko

2. Padankan setiap bahan dengan sifatnya dengan betul.

3. Lengkapkan jadual di bawah untuk menunjukkan sifat-sifat yang betul bagi

bahan-bahan ini.

Kesan ke atas kertas litmus

Bahan Rasa Kertas litmus biru Kertas litmus

merah

Peria

yogult

Minyak masak

Bahan Neutral

Bahan Beralkali

Bahan Berasid

Menukarkan warna kertas

litmus biru kepada merah

Menukarkan warna kertas

litmus merah kepada biru

Tidak menukarkan warna kertas

litmus merah dan biru

alam bahan

Documents