KULIAH 1BENTUK MUKA BUMI DAN SALIRAN

PENGENALAN Geografi – disiplin ilmu yang mengkaji tentang

manusia dan alam sekitarnya – berinteraksi antara satu sama lain

Bidang yang sangat luas – dibahagikan kepada dua – Geografi Fizikal dan Geografi Manusia

Geografi Fizikal – pengkajian tentang pelbagai bentuk muka bumi, proses-proses pembentukannya, cuaca dan iklim, jenis tanah-tanih, tumbuhan semulajadi dan haiwan

Sambungan… Ciri kemanusiaan tidak boleh dipisahkan kerana

manusia itu sendiri adalah sebahagian daripada alam sekitar

Prinsip asas dalam geografi – 4 sistem bumi – atmosfera, hidrosfera, litosfera + biosfera

Kursus Geografi Malaysia – dianggap sebagai kursus dalam bidang Geografi Manusia – mengenali negara Malaysia melalui pendekatan kawasan – sesuatu kawasan dikaji untuk memahami sifat-sifatnya hasil daripada interaksi antara manusia + alam sekitarnya (geografi kawasan/kedaerahan)

Sambungan… Alam sekitar dianggap sebagai faktor-faktor alam semulajadi

– iaitu di peringkat awal kegiatan manusia di sesuatu kawasan atau negara dipengaruhi oleh faktor-faktor alam semulajadi

Faktor-faktor alam semulajadi – bentuk muka bumi, jenis tanih, iklim dan sumber-sumber alam – buka peluang kepada pelbagai kegiatan manusia

Kegiatan manusia – pertanian, pembalakan, perlombongan, perikanan, perindustrian, perniagaan, pelancongan, dll

Sambungan… Kegiatan manusia membawa kepada wujudnya sistem

perhubungan, pengangkutan, taburan penduduk, pembinaan bandar dan pelabuhan

Wujud pelbagai kegiatan ekonomi hasil daripada interaksi antara faktor fizikal dan faktor manusia

Dengan mempelajari dan memahami keadaan bentuk muka bumi, jenis tanah-tanih, iklim, sumber alam dll di Malaysia – kita dapat mengetahui kegiatan2 ekonomi penduduk di kawasan tersebut – contoh – faktor bmb yang mempengaruhi penduduk menanam padi di Dataran Kedah

Sambungan… Pengetahuan manusia meningkat – kemajuan

S&T – pelbagai usaha dilakukan untuk memaju + meningkatkan kegiatan ekonomi

Faktor fizikal + manusia akan mempengaruhi kemajuan sesuatu kegiatan ekonomi penduduk

NEGARA MALAYSIA Nyatakan ibu negeri bagi setiap negeri di Malaysia ?Nyatakan ibu negeri bagi setiap negeri di Malaysia ? KelantanKelantan TerengganuTerengganu PahangPahang JohorJohor MelakaMelaka Negeri SembilanNegeri Sembilan SelangorSelangor PerakPerak Pulau PinangPulau Pinang KedahKedah PerlisPerlis SabahSabah SarawakSarawak Wilayah Persekutuan (ada berapa wilayah persekutuan)Wilayah Persekutuan (ada berapa wilayah persekutuan) Gabungan 14 buah negeri membentuk MalaysiaGabungan 14 buah negeri membentuk Malaysia

BENTUK MUKA BUMI BMB yang ada masakini terbentuk daripada evolusi geologi –

7 zaman dari zaman Poleozoik hingga zaman Pleistosen

Semenanjung Malaysia – kedudukan tanah tinggi di bahagian tengah – menganjur arah utara-selatan – dari sempadan negara Thai hingga ke utara Johor

Keadaannya lebih rapat ke pantai timur SM berbanding pantai barat SM

Purata ketinggian – melebihi 360 m dari aras lautPurata ketinggian – melebihi 360 m dari aras laut

Sambungan Tanah tinggi – banjaran utama dan puncak gunung

Banjaran utama di SM – Banjaran Nakawan, Banjaran Kedah-Singgora, Banjaran Bintang, Banjaran Keledang, Banjaran Titiwangsa, Banjaran Benom, Banjaran Tahan & Banjaran Pantai Timur

Banjaran Titiwangsa – terbesar dan terpanjang di SM + terletak puncak gunung tertinggi di banjaran ini – Gunung Korbu (2182 m)

Gunung Tahan (2190 m) – tertinggi di SM – terletak di Banjaran Tahan

Sambungan Sabah – sebahagian besar adalah bergunung-ganang

Kawasan tanah tinggi melebihi 360m terletak di kawasan pedalaman adalah Banjaran Crocker yang meliputi Banjaran Witti, Banjaran Maitland + Banjaran Brassey

Gunung Kinabalu – tertinggi di Sabah + Malaysia – 4104 m

Sarawak – kawasan tanah tinggi di pedalaman – Banjaran Iran + Banjaran Kapuas – jadi sempadan Sarawak + Kalimantan – Gunung Murut – tertinggi di Sarawak

Sambungan SM – kawasan bahagian barat, timur dan selatan adalah tanah

rendah atau pamah – kurang daripada 360 m

Terdiri daripada dataran pantai, lembah sungai, kawasan beralun dan berbukit

Dataran pantai barat di sebelah barat merupakan kawasan tanah rendah – luas, subur dan maju di Malaysia

Dataran pantai timur – dataran pantai yang sempit + terputus2

Tanah pamah beralun - di bahagian selatan – Tanah Pamah Selatan

Sambungan Dataran pantai + lembah sungai diliputi tanah lanar yang

subur – Dataran Kedah-Perlis, Seberang Perak, Tanjong Karang, Dataran Kelantan

Tanah laterit – kawasan kaki bukit – di pantai barat + tanah berpasir di kawasan Bagan Datoh, Perak, pelabuhan Kelang,

Tanah beralun di Johor – dilitupi oleh tanah gambut

Keadaan pantai – berteluk + terlindung - pelabuhan

Sambungan Sabah – kawasan tanah rendah – di bahagian barat + timur

Tanah rendah barat – kawasan yang rata + maju + paling luas – Kota Kinabalu dll

Tanah rendah timur – sekitar Tawau, Semporna, Lahad Datu + Sandakan

Tanah lanar meliputi dataran pantai barat, timur laut + lembah sungai

Keadaan pantai – berteluk – Teluk Brunei, Teluk Kimanis Teluk Gaya, Teluk Merudu dll

Sambungan Sarawak – dataran pantai di barat dan barat laut

Sarawak – rendah, rata dan maju

Sepanjang pantai dan hilir sungai diliputi paya gambut + paya air tawar

Kawasan pantai agak terlindung – banyak tanjung – Tanjung Datu, Tanjung Sirik + Tanjung Baram

SISTEM SALIRAN Bagaimana saliran terjadi ?Bagaimana saliran terjadi ? Kejadian saliran berpunca daripada hujan Kejadian saliran berpunca daripada hujan

lebat yang membentuk satu rangkaian sungai lebat yang membentuk satu rangkaian sungai dan anak sungai yang padat.dan anak sungai yang padat.

Sambungan 1.Kerpasan ?1.Kerpasan ? Apakah itu kerpasan.Apakah itu kerpasan. Kerpasan yang berlaku sepanjang tahun menentukan Kerpasan yang berlaku sepanjang tahun menentukan

aliran sungai malaraliran sungai malar Apakah yang dikatakan malar ?Apakah yang dikatakan malar ? Malar ialah sentiasa mengalir sepanjang tahun.Malar ialah sentiasa mengalir sepanjang tahun. 2.Sifat hujan.2.Sifat hujan. Hujan yg lebat mempengaruhi turun naik isipadu air Hujan yg lebat mempengaruhi turun naik isipadu air

sg –Sg Kelantan, Sg Golok.sg –Sg Kelantan, Sg Golok.

Sambungan 3.Kawasan tadahan yang ditumbuhi oleh tumbuhan 3.Kawasan tadahan yang ditumbuhi oleh tumbuhan

semulajadi akan mewujudkan keadaan keseimbangan yang semulajadi akan mewujudkan keadaan keseimbangan yang dinamik.dinamik.

Pembangunan di kawasan tadahan akan mempengaruhi Pembangunan di kawasan tadahan akan mempengaruhi hakisan sungai dan merosakkan regim semulajadi sg.hakisan sungai dan merosakkan regim semulajadi sg.

Hakisan menyebabkan dasar sungai cetek, lebar, berliku, Hakisan menyebabkan dasar sungai cetek, lebar, berliku, banjirbanjir

4. Aliran sungai di bahagian hulu deras dan kuat tetapi 4. Aliran sungai di bahagian hulu deras dan kuat tetapi menjadi perlahan serta mendap di bahagian tengah dan hilir.menjadi perlahan serta mendap di bahagian tengah dan hilir.

Kenapa ini terjadi ?Kenapa ini terjadi ?

Sambungan Banjaran gunung utama yang hampir selari dengan Banjaran gunung utama yang hampir selari dengan

pantai telah mempengaruhi aliran sungai.pantai telah mempengaruhi aliran sungai. Cth:-di pantai barat Semenanjung Malaysia Cth:-di pantai barat Semenanjung Malaysia

membentuk satu legeh yang tidak putus-putus dari membentuk satu legeh yang tidak putus-putus dari sempadan sebelah utara hingga ke Melaka.sempadan sebelah utara hingga ke Melaka.

Pengaruh sungai yang berada di legeh agak pendek.Pengaruh sungai yang berada di legeh agak pendek. Kecerunan-telah mempengaruhi aliran sungai yang Kecerunan-telah mempengaruhi aliran sungai yang

deras di hulu.deras di hulu.

Sambungan Kadar aliran berkurangan apabila tiba di kaki gunung kerana Kadar aliran berkurangan apabila tiba di kaki gunung kerana

tidak curam.tidak curam. Ketidakmampuan mengangkut beban yang dibawa bersama Ketidakmampuan mengangkut beban yang dibawa bersama

semasa proses hakisan yang hebat di kawasan hulu.semasa proses hakisan yang hebat di kawasan hulu. Pemendapan berlaku mempengaruhi pembentukan dataran Pemendapan berlaku mempengaruhi pembentukan dataran

lanar.lanar. Bahan yang lebih halus akan akan dibawa oleh sungai yang Bahan yang lebih halus akan akan dibawa oleh sungai yang

berliku dan mengalir perlahan dan dimendapkan di muara berliku dan mengalir perlahan dan dimendapkan di muara sungai dan di sepanjang bahagian pantai.sungai dan di sepanjang bahagian pantai.

Melalui proses ini membentuk zon mendakan laut dan sungai Melalui proses ini membentuk zon mendakan laut dan sungai yang hampir selari dengan pantai barat.yang hampir selari dengan pantai barat.

Sambungan Sungai utama di SM – Sungai Muda, Sungai Kelantan,

Sungai Perak, Sungai Kinta (sub Sungai Perak)

Sabah – Sungai Kinabatangan, Sungai Padas, Sungai Segama

Sarawak – Sungai Rejang, Sungai Baram

Dalam konteks lembangan saliran – 577 buah lembangan sungai di Malaysia untuk monitor kualiti air

Negeri Perak – lapan lembangan sungai – Kerian, Kurau, Sepetang, Beruas, Bernam, Manjong/Raja Hitam, Wangi/Deralik & Perak

KEPENTINGAN SUNGAI Sistem pengairan – pembinaan empangan – bekalkan air ke kawasan

pertanian – empangan Muda – Dataran Kedah; empangan Kemubu – Dataran Kelantan; empangan Temenggor – Perak Tengah

Membekalkan kuasa hidro elektrik

Membekalkan air untuk industri perlombongan + industri memproses

Mengangkut kayu balak

Sumber protien

Jalan air

Kegunaan harian + domestik