PEMBIAYAAN KE ATAS SYARIKAT DAN INDIVIDU YANG TERLIBAT DALAM AKTIVITI TIDAK PATUH

SYARIAHSYARIAH : PERSPEKTIF INDUSTRI

Pembentang:Dr Wan Azhar bin Wan AhmadDr Wan Azhar bin Wan Ahmad

Penasihat Syariah, Standard Chartered Saadiq Berhadq

Matlamat Sistem Ekonomi Islam

a. Kesejahteraan ekonomi manusia.b. Persaudaraan sejagat. j gc. Menegakkan keadilan. d Pengagihan pendapatan yang saksamad. Pengagihan pendapatan yang saksama. e. Kebebasan individu dalam konteks kebajikan

sosial. f. Menghapuskan unsur-unsur riba, ghurur, g p , g ,

penipuan dan perjudian. g Merealisasikan maqasid al-syariahg. Merealisasikan maqasid al-syariah.

Syariah/Islam Bersifat Sejagat

Dan tidaklah Kami utuskan kamu (wahai Muhammad) melainkan sebagai rahmat kepada sekalian alam g p

[al-Anbiya, 21: 107]

Lebih 50% pelanggan industri perbankan dan kewangan Islam adalah bukan Muslim.

[Price Waterhouse Coopers (2008), Malaysia, Asias Islamic Finance Hub, h.12.]

Isu dan Cabaran

1. Sejauh manakah kebebasan muamalah yang dibenarkan oleh Syara boleh dipraktikkandibenarkan oleh Syara boleh dipraktikkan dalam sistem kewangan Islam pada hari ini?

2. Wujudkah batasan-batasan tertentu ke arah merealisasikan matlamat-matlamat Syariahmerealisasikan matlamat matlamat Syariah (maqasid al-syariah) dalam sistem kewangan Islam?Islam?

3. Bagaimana mengukur tahap keberkesanan kepatuhan Syariah dalam sistem IKI?kepatuhan Syariah dalam sistem IKI?

4 Apakah peraturan yang ditetapkan oleh4. Apakah peraturan yang ditetapkan oleh Syariah sekiranya IKI berurusan dengan individu dan institusi tidak patuh Syariah?individu dan institusi tidak patuh Syariah?

5 Apakah kaedah terbaik yang perlu diambil5. Apakah kaedah terbaik yang perlu diambil oleh IKI untuk menangani cabaran-cabaran dalam melestarikan sistem kewangan Islamdalam melestarikan sistem kewangan Islam pada hari ini?

Isu #4 - Amalan SCSBBerasaskan perbincangan ilmiah Penasihat-Berasaskan perbincangan ilmiah Penasihat-Penasihat Syariah SCSB dari 2000 - kini. F kFokus:1.Perbezaan Kegunaan Akaun Individu dan Perniagaan. Individu : Keperluan pengguna perumahan,Individu : Keperluan pengguna perumahan, kenderaan, kemudahan kad debit.

Perniagaan: Perkembangan perniagaan Kemudahan perdagangan (trade finance), modal p g g ( ),kerja, pembayaran.

2. Dokumentasi dan maklumat.

3 Peraturan dan undang undang semasa3. Peraturan dan undang-undang semasa.

4. Pelanggan Muslim dan bukan Muslim.

5. Perniagaan patuh dan tidak patuh Syariah.

Perbezaan Akaun Individu & Syarikat

Ak I di id Ak S ik tAkaun Individu Akaun Syarikat1.

KegunaanKeperluan asas pengguna selaras dengan kehendak maqasid;

Keperluan aktiviti perniagaan syarikat;Kegunaan dengan kehendak maqasid;

Contoh: Pembiayaan Perumahan, Pembiayaan Kenderaan, Urusan

syarikat;

Contoh: Kemudahan Perdagangan (Trade Finance), Pembiayaan

Simpanan, Urusan Pembayaran (Kad Debit, Akaun Semasa)

Keperluan kepada kemudahan

Modal Kerja (Working Capital Financing), Pembiayaan Modal (Capital Financing)Keperluan kepada kemudahan

perbankan bersifat hajiyyat, sama seperti keperluan yang lain seperti kemudahan elektrik pengangkutan

Kemudahan perbankan bersifat daruriyyat (nadi) kepada survivaldan perkembangan aktiviti syarikatkemudahan elektrik, pengangkutan

dan sebagainya. dan perkembangan aktiviti syarikat memberi kesan langsung yang substantif kepada aktiviti yang di b i l h ik tdiceburi oleh syarikat.

2. Dokumen Bank akan menerima butiran asas tentang maklumat peribadi, jumlah pendapatan dan latar

Bank akan menerima secara terperinci maklumat tentang pendapatan dan aktiviti syarikatjumlah pendapatan dan latar

belakang kredit pelanggan.

Maklumat seperti perkerjaan

pendapatan dan aktiviti syarikat termasuk sumbangan setiap sektor yang diceburi.

dan pendapatan akan di perolehi tetapi tidak konklusif untuk memutuskan sumber

Maklumat seperti Laporan Kewangan Tahunan, Aliran Tunai, Kelulusan Pihak Berkuasa, Butiran

kewangan individu patuh Syariah sepenuhnya.

Terperinci Sumber Pendapatan akan diperolehi dari pihak syarikat bagi membolehkan pihak Bank g pmemutuskan aktiviti utama dan aktiviti sampingan yang diceburi syarikat.syarikat.

3. Peraturan dan Undang

Adalah tidak jelas dari segi undang undang apakah

Konvensyen Hak Asasi Manusia tidak terpakai

Undang Semasa

kemudahan perbankan boleh dinafikan kepada golongan yang sumber kewangan

kepada syarikat.

Syarikat-syarikat yang mendapat kemudahan

mereka tidak patuh Syariah. Konvensyen Hak Asasi Manusia memberi hak

mendapat kemudahan pembiayaan boleh memberi akujanji menghadkan aktiviti

sepenuhnya kepada individu untuk memilih pekerjaan. Sebarang bentuk akujanji

menghadkan aktiviti perniagaan mereka kepada aktiviti-aktiviti

i t hSebarang bentuk akujanji dari pelanggan untuk tidak memilih kerjaya yang tidak patuh Syariah boleh

perniagaan yang patuh Syariah.

patuh Syariah boleh dianggap melanggar prinsip hak asasi dan mungkin membawa implikasi undangmembawa implikasi undang-undang.

4. Pelanggan Muslim dan bukan

Bank mempunyai maklumat latar belakang agama pelanggan tetapi

Tidak terpakai

bukan Muslim

agama pelanggan tetapi kemudahan perbankan Islam terbuka untuk pelanggan Muslim danpelanggan Muslim dan bukan Muslim.

5. Aktiviti Tidak terpakai. Bank mempunyai maklumat Perniagaan Patuh Syariah dan

penuh aktiviti perniagaan yang diceburi pelanggan. Kemudahan pembiayaan

Tidak Patuh Syariah

tidak dibenarkan untuk syarikat yang aktiviti utamanya secara jelas tidak y jpatuh Syariah.

Perbezaan akaun individu dan syarikat juga dinyatakan melalui diagram ini:

PERKHIDMATAN PERBANKAN ISLAM

INDIVIDU PERNIAGAAN

Keperluan kehidupan

Tiada sebarang sekatan kepada mana

Keperluan perniagaan

Tiada sebarang sekatan kepada mana-mana individu berdasarkan kepercayaan, sumber pendapatan atau latar belakangpekerjaan.

Sokongan dan kemudahan pembiayaandihadkan kepada aktiviti-aktivitiperniagaan yang patuh Syariah sahaja.

*Dijadikan Peraturan Dalaman SCSB seperti Lampiran 1 (versi asal Bahasa Inggeris) danLampiran 1 (versi asal Bahasa Inggeris) dan

Lampiran 2 (versi Bahasa Melayu - terjemahan bebas).

Maqasid al-Shariah

i. Menjaga kepentingan umum (masalih)ii Menegakkan keadilan (adl/qist)ii. Menegakkan keadilan ( adl/qist)iii. Mendidik individu (tahdhib al-fard)

* (i) merangkumi (ii) & (iii). (i) merangkumi (ii) & (iii).

Ib l Q i i l J i h ( 751/1350)Ibn al-Qaiyyim al-Jawziyyah (m. 751/1350),Ilam al-Muwaqqiin an Rabb al-Alamin

Menjaga Masalih

MaqasidMendidik IndividuIndividu

MenegakkanKeadilanKeadilan

Klasifikasi Maqasid

i. Daruriyyah (Asasi)i. Daruriyyah (Asasi)ii. Hajiyyah (Keperluan)iii T h i i h (P hi )iii.Tahsiniyyah (Perhiasan)

i.Daruriyyah

- Merangkumi 5 perkara: agama, nyawa, akal, keturunan hartaketurunan, harta.

- Keperluan utama/mutlak demi kelangsungankehidupan manusia.

- Shariah umumnya melindungi & mempromosiy g pnilai-nilai ini.

- Membenarkan segala langkah perlu untukMembenarkan segala langkah perlu untukpenjagaan/pengembangan.

ii. Hajiyyah

- Manfaat yg diperlukan, bukan kategori yang berdiri sendiri sepenuhnya;

- Lebih kepada melindungi & mempromosip g pkepentingan asasi.

- Mengelakkan kesukaran tidak sampai keMengelakkan kesukaran, tidak sampai ketahap mengancam kehidupan.Contoh: Kelonggaran dalam ibadat- Contoh: Kelonggaran dalam ibadat

Maqasid

Daruriyyat

Di

Hajiyyat Tahsiniyyat

Din(Agama)

N fNafs(Nyawa)

A lAql(Akal)Nasab

(Keturunan)M l

( )Mal

(Harta)

Tahsiniyyat

Hajiyyat

DaruriyyatDaruriyyat

Daruriyyat

Hajiyyat

yy

Tahsiniyyat

AgamaAgamaNyawaAkalKeturunanHartaKeturunan

Daruriyyat

HajiyyatTahsiniyyat

The Universal Declaration of Human Rights g[UDHR] 1948

Article 23(1)Everyone has the right to work, to free choice of employment, to just and favourablep y jconditions of work and to protection against unemployment.p y

International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) 1966Rights (ICCPR) 1966

PART I, Article 11. All peoples have the right of self-determination. By

virtue of that right they freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development.

2. All peoples may, for their own ends, freely dispose of their natural wealth and resources without prejudice to

bli ti i i t f i t ti l iany obligations arising out of international econo- mic co-operation, based upon the principle of mutual benefit and international law In no case may a peoplebenefit, and international law. In no case may a people be deprived of its own means of subsistence.

International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR) 1966and Cultural Rights (ICESCR) 1966PART III, Article 6 1. The States Parties to the present Covenant

recognize the right to work, which includes the i ht f t th t it t i hi li iright of everyone to the opportunity to gain his living

by work which he freely chooses or accepts, and will take appropriate steps to safeguard this rightwill take appropriate steps to safeguard this right.

*The Universal Declaration of Human Rights (1948), together with The Universal Declaration of Human Rights (1948), together with the International Covenant on Civil and Political Rights (1966) and the International Covenant on Economic, Social and Cultural ,Rights (1966), make up the International Bill of Human Rights.

FederalConstitution

Article8.Equality(2)ExceptasexpresslyauthorisedbythisConstitution,( ) p p y y ,thereshallbenodiscriminationagainstcitizensonthegroundofreligion,race,descent,placeofbirthorg g , , , pgender inanylaworintheappointmenttoanyofficeoremploymentunderapublicauthorityorinthep y p yadministrationofanylawrelatingtotheacquisition,holdingordispositionofpropertyortheestablishingg p p p y gorcarryingonofanytrade,business,profession,vocationoremployment.p y

P IKI U t k M k t Akti iti P iPeranan IKI Untuk Menyekat Aktiviti Perniagaan Tidak Patuh Syariah

IKI berperanan besar dalam membendung aktiviti bi & l b tid k t h S i hpembiayaan & pelaburan tidak patuh Syariah.

Tujuan IKI - memenuhi keperluan masyarakat tanpa mengabaikan prinsip-prinsip Syariahtanpa mengabaikan prinsip prinsip Syariah dalam pelaksanannya.

Firman Allah :

Dialah yang menjadikan bumi bagi kamu mudah

digunakan,maka berjalanlah di merata-rata g jceruk rantau dan makanlah daripada rezeki

yang dikurniakan oleh Allah s.w.t dan ingatlah y g gkepada Allah s.w.t jualah (tempat kembali

kamu) di bangkitkan (maka hargailah) g ( gnikmatnya dan takutilah kemurkaannya).

[al-Mulk 67: 15][al Mulk, 67: 15]

: hallA namriF

halnarabetreb akam ,talos iaseles haletes naidumeKnasuru naknalajnem kutnu( imub akum id umak

irad itajah umak gnay apa halirac nad ,)gnisam-gnisam-kaynabes hallA haltagni atres ,hallA ainruk hapmilumak ayapus naadaek alages malad aynkaynabumak ayapus naadaek alages malad aynkaynab

.ayajreb]01 9 :26 ,ha umuJ la[]01-9 :26 haumuJ-la[

Makan dan minumlah kamu dari rezeki Allah danMakan dan minumlah kamu dari rezeki Allah danjanganlah kamu melakukan kejahatan di bumi

dengan membuat kerosakan.[al-Baqarah, 2: 60]

Wahai kaumku, tepatilah sukatan dan timbangandengan adil, dan janganlah kamu merugikan

manusia tentang hak hak mereka dan melakukanmanusia tentang hak-hak mereka dan melakukankejahatan di bumi dengan membuat kerosakan.

[Hud 11: 85][Hud, 11: 85]

Sempurnakanlah sukatan dan janganlah kamup j gmerugikan oranglain. Dan timbanglah dengantimbangan yang benar. Dan janganlah kamuy

merugikan manusia dengan mengurangkan hak-hakmereka dan janganlah membuat kerosakan di muka

bumi.[al-Syuara, 26: 181-3]

Jelas Islam amat menggalakkan umatnyaJelas Islam amat menggalakkan umatnya berusaha mencari rezeki dengan apa cara sekali pun. Syarat:pun. Syarat: (i) Menunaikan kewajipan-kewajipan tertentu terlebih dahulu;terlebih dahulu;

(ii) Tidak menimbulkan kerosakan;(ii) Tidak menimbulkan kerosakan;

(iii) Mematuhi segala yang telah digariskan oleh(iii) Mematuhi segala yang telah digariskan oleh al-Quran dan as-Sunnah.

Muamalah Islami turut meliputi perkara-perkara yang boleh menyumbang kepada aktiviti-aktiviti tidak patuhboleh menyumbang kepada aktiviti-aktiviti tidak patuh Syariah.

Hadis:D i d A bi M lik k tDaripada Anas bin Malik r.a., katanya :

: : :

.

Rasulullah SAW telah melaknat sepuluhRasulullah SAW telah melaknat sepuluh golongan berkaitan arak: pemerahnya, orang yang menyuruh memerahnya peminumnyayang menyuruh memerahnya, peminumnya, pembawanya, orang yang dibawakan arak

kepadanya pembelinya penjualnya merekakepadanya, pembelinya, penjualnya, mereka yang memanfaatkan harganya, dan membelinya

dan yang dibelikan untuknyadan yang dibelikan untuknya.

Larangan bersubahat dalam aktiviti riba

Dari Jabir berkata : Rasulullah SAW melaknat pemakan riba, wakilnya, penulisnya dan dua

orang saksinya. Baginda kemudiannya bersabda: Mereka semua sama.

Dan sesiapa yang jatuh atau terjebak kepada perkara syubhat, akan terjebak kepada

k h ti b lperkara haram, seperti pengembala yang mengembala di pinggir atau di sekitar kawasan larangan hampir hampir ia (binatang ternakan)larangan, hampir-hampir ia (binatang ternakan)

masuk meragut di dalam kawasan larangan tersebuttersebut.

Ini digunapakai dalam garis panduan/ resolusi Bank Negara Malaysia (BNM):Negara Malaysia (BNM):

MPS pada mesyuarat ke-58 bertarikh 27 April 2006 telah memutuskan bahawa institusi2006 telah memutuskan bahawa institusi kewangan Islam tidak dibenarkan untuk memberikan pembiayaan kepada syarikat-p y p ysyarikat, badan-badan atau individu yang diketahui secara jelas terlibat dalam aktiviti

b h d S i h tiyang bercanggah dengan Syariah seperti perjudian, perusahaan minuman keras dan premis pelacuranpremis pelacuran.

Resolusi Syariah Dalam Kewangan Islam (MPSBNM),Resolusi Syariah Dalam Kewangan Islam (MPSBNM), Edisi kedua, 199.

Standard Murabahah BNM (1 Jan. 2014)

Piawaian minima yang perlu dipatuhi IKI:Memastikan segala bentuk cagaran yangMemastikan segala bentuk cagaran yang boleh dipertimbangkan oleh bank datang dari sumber yang patuh Syariahsumber yang patuh Syariah.

Ilustrasi : Jenis cagarandebenture.

BankNegaraMalaysia(2013),GuidelinesForBanking,MurabahahStandard

Pendekatan ini mengambil kaedah fiqh :

M hi d i k d t l bih t d i dMenghindari kemudaratan lebih utama daripada mencapai kemaslahatan.

Pendapat Imam Malik & Ahmad bin Hanbal:

Kebiasaan boleh membawa kerosakan yangKebiasaan boleh membawa kerosakan yang

besar.

Apa yang haram menerimanya, juga haram memberinyamemberinya.

Setiap apa yang harus menjualnya sah atauSetiap apa yang harus menjualnya, sah atauharus memberikannya, apa yang sebaliknya

tidak bolehtidak boleh.

Bermuamalah Dengan Non-Muslim

Hadis Nabi s.a.w.:

...

Dari Anas r.a., beliau mengatakan : D h R l ll h l hDan sesungguhnya Rasulullah s.a.w telah

menggadaikan baju besi baginda untuk membeli barli kasar.

Dari Ibnu Umar r a :Dari Ibnu Umar r.a :Sesungguhnya Rasulullah s.a.w. mengambil

orang orang Yahudi Khaibar bekerja di ladangorang-orang Yahudi Khaibar bekerja di ladang dengan upah setengah dari buah yang

ditanamnyaditanamnya.

Cadangan1 Menggiatkan usaha untuk memantapkan lagi1. Menggiatkan usaha untuk memantapkan lagi

perkhidmatan dan kemudahan Islami yang ditawarkan.ditawarkan.

2. Menilai semula transaksi antara IKI dengan bank/institusi kewangan kovensional (Islamic Interbank Deposit and Placement). Dibuat atas

l d h d h 1990 id k halasan darurah pada tahun 1990an tidak pernah dinilai semula hingga kini.

3. Mengukuhkan kedudukan IKI melalui keseragaman konsep dan pelaksanaan aktiviti-aktiviti perbankankonsep dan pelaksanaan aktiviti aktiviti perbankan.

Penutupp

1. Matlamat utama IKI bukan semata-matak d i i S b lik imengaut keuntungan duniawi. Sebaliknya ia

adalah berdasarkan keperluanmerealisasikan pencapaian maqasid al-syariah dengan menyediakan jalan keluardaripada atau penyelesaian kepada pelbagaiurusan/transaksi yang dilarang oleh Syariah.

2. Tidak ada toleransi untuk IKI bersubahatdengan aktiviti-aktiviti yang tidak patuhSyariah.

3. Syariah menghormati hak beragama setiapindividu dan tiada sekatan untuk IKIindividu dan tiada sekatan untuk IKI berurusan dengan pelanggan bukan Muslim.

4. Konvensyen hak asasi manusia tidakmembolehkan IKI membataskanmembolehkan IKI membataskanperkhidmatannya hanya kepada individuyang mempunyai sumber kewangan yangyang mempunyai sumber kewangan yang benar-benar patuh Syariah.

5. IKI harus menerima hakikat bahawa khidmatb k k k lperbankan merupakan keperluan asas

individu dan tidak boleh menyisihkanpelanggan atas dasarkepercayaan/pendapatan/profesyen.

6. IKI harus mengakui hakikat perkhidmatanperbankan adalah faktor utama kejayaanperbankan adalah faktor utama kejayaansesebuah perniagaan. Tetapi, ia tidak bolehbersubahat dengan sebarang bentuk aktivitibersubahat dengan sebarang bentuk aktivitiperniagaan yang tidak patuh Syariah.

7. Kejayaan IKI mengurangkan aktivitij y g gperniagaan tidak patuh Syariah akanmenyedarkan individu-individu terlibat untukmenyedarkan individu individu terlibat untukmeninggalkan aktiviti berkenaan.

8. Pengurangan aktiviti-aktiviti tidak patuhS i h k i i k lSyariah akan meminimakan peluangpekerjaan individu dalam sektor itu.

9. Pemilihan pelanggan IKI (individu / syarikat)9. Pemilihan pelanggan IKI (individu / syarikat) harus diteliti sewajarnya oleh semua JK Penasihat Syariah Ini penting untukPenasihat Syariah. Ini penting untuk mengukuhkan persepsi IKI di kalangan pelanggan seterusnya memantapkan semuapelanggan seterusnya memantapkan semua prinsip Syariah yang menjadi landasan utamanyautamanya.