culturalsurvival.files.wordpress.com file · web viewitulah hak komuniti kita untuk . 4 dimaklumkan...
TRANSCRIPT
1. Apakah Persetujuan Bebas, Terdahulu dan Termaklum?
Pengucap 1: 1 Tahukah kamu apakah hak kepada Persetujuan Bebas,
2 Terdahulu dan Termaklum?
Pengucap 1: 3 Tentulah! Itulah hak komuniti kita untuk
4 dimaklumkan oleh kerajaan tentang
5 projek-projek perlombongan, petroliam, air dan sebagainya
6 yang mungkin akan diimplementasikan di dalam
7 komuniti kita. Selain itu,
8 kerajaan mempunyai kewajipan untuk mendengar dan menilai
9 pendapat kita supaya kita boleh mencapai muafakat
10 sebelum sebarang projek dilaksanakan.
11 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
2. Suatu Hak Bumiputera
Pengucap 1: 1 Sejak lahir, setiap orang manusia mempunyai hak-hak tertentu
2 yang tidak boleh dibolotkan, dan sebagai Kaum Bumiputera,
3 Kita mempunyai hak kepada Persetujuan Bebas,
4 Terdahulu, dan Termaklum.
Pengucap 4: 5 Tak kira di mana negara asal kamu,
6 hak ini boleh dipakai untuk kita semua dan patut diimplementasikan
7 apabila kerajaan ingin mengeksploitasikan
8 sumber-sumber semula jadi di dalam komuniti kita,
9 terutamanya apabila projek-projek ini akan merangsangkan
10 perubahan berbahaya kepada tanah kita.
11 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
3. Pastikan Syarikat-syarikat Mempunyai Akauntabiliti
Pengucap 1: 1 Setiap musim saya berasa risau tentang kekurangan
2 hasil penuaian kami; kami memang tidak mempunyai tanah yang
3 mencukupi sejak syarikat itu telah memasuki komuniti kami.
Pengucap 2: 4 Benar sekali, mereka telah mengambil alih tanah kami tanpa
5 Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum. Hak ini melindungi
6 kita sebagai komuniti bumiputera, dan bermandat bahawa tiada kerja
7 yang boleh dilakukan di tanah kami tanpa syarikat atau kerajaan
8 memaklumkan kita, berunding dengan kita, dan mendengar suara kita
9 dahulu. Jom kami mengambil tindakan untuk memastikan syarikat ini
10 mempunyai akauntabiliti.
11 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
4. Pemimpin-pemimpin
Pengucap 1: 1 Saya merupakan Bumiputera. Saya mempunyai
2 hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum, tetapi
3 kerajaan-kerajaan menggunakan banyak strategi untuk
4 mengelakkan pematuhan terhadap hak ini. Antara strategi yang
5 digunakan adalah dengan mengenal pastikan pemimpin tempatan
6 dalam komuniti kita dan meyakinkan mereka, melalui rasuah, them,
7 tawaran kerja dan janji-janji lain untuk bekerja secara eksklusif untuk
8 pihak kerajaan atau syarikat pembangunan, dan bukan bertindak
9 menjaga kepentingan komuniti luas yang diwakili oleh mereka. Oleh
10 itu, amatlah penting bahawa kita sebagai Kaum Bumiputera memilih
11 pemimpin-pemimpinyang komited dan berdedikasi menjaga kebaikan
12 kaum dan tanah kita, dan kita bekerjasama dengan erat dengan
13 pemimpin-pemimpin ini untuk maju ke hadapan bersama.
14 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
5. PBB Pengisytiharan, Artikel 10
Pengucap 1: 1 Untuk Komuniti Bumiputera, hak kepada
2 Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum disokong oleh
3 Artikel 10, Pengisytiharan PBB atas
4 Hak-hak Kaum Bumiputera,
5 yang menyatakan bahawa kerajaan-kerajaan tidak boleh
6 menyingkirkan Komuniti Bumiputera dari tanah atau wilayah
7 mereka secara paksaan serta tidak boleh menjalankan sebarang
8 projek berknotrak di atas tanah Kaum Bumiputera tanpa
9 Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum mereka.
10 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
6. Pengisytiharan PBB, Artikel 19
Pengucap 1: 1 (suara bergema) Artikel 19 Pengisytiharan PBB
2 ke atas Hak Kaum Bumiputera
3 menyatakan bahawa:
4 (suara biasa) kerajaan-kerajaan patut mendapat
5 consent Bebas, Terdahulu, dan Termaklum daripada
6 Kaum Bumiputera sebelum mengambil dan memakai
7 langkah-langkah undang-undang atau pentadbiran
8 yang akan memberikan kesan terhadap mereka.
9 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
7. Komuniti Selamat
Pengucap 1: 1 Sebagai Kaum Bumiputera kita mempunyai hak untuk tinggal dalam
2 komuniti selamt, dan takala perubahan dijalankan di tanah kita
3 kita patut memberikan perhatian kepada Artikel 29
4 Pengisytiharan PBB atas Hak-hak Kaum Bumiputera:
5 Artikel ini mengesahkan bahawa Kaum Bumiputera
6 mesti memberikan Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum
7 mereka sebelum bahan-bahan berbahaya boleh disimpan atau
8 dibuangkan di atas tanah mereka.
9 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
8. Projek-projek Pembangunan
Pengucap 1: 1 (bercakap melalui mikrofon) Tiada perubahan yang boleh dilakukan
2 di atas tanah kita sebelum
3 menguna pakai Artikel 32 Pengisytiharan PBB
4 atas Hak-hak Kaum Bumiputera
5 yang menesahkan bahawa kerajaan-kerajaan mesti mendapat
6 Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum
7 sebelum membenarkan sebarang projek pembangunan yang
8 memberikan kesan terhadap tanah dan sumber-sumber
9 Kaum Bumiputera, “terutamanya projek yang berkaitan dengan
10 pembangunan, penggunaan dan pengeksploitasian
11 mineral, air, atau sumber-sumber lain.
12 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
9. Sokongan Antarabangsa
Pengucap 1: 1 Sebagai Kaum Bumiputera kita mempunyai hak untuk membuat
2 keputusan atas perubahan yang mungkin akan dijalankan di atas
3 tanah kita, sepertimana yang ditentukan dalam Pengisytiharan PBB
4 atas Hak-hak Kaum Bumiputera dan juga dalam
5 Konvensyen 169 Pertubuhan Buruh Antarabangsa dan
6 langkah-langkah antarabangsa yang lain yang mengakui
7 hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum.
8 Langkah-langkah ini mengisytiharkan hak-hak kaum Bumiputera
9 dan mewajibkan kerajaan-kerajaan untuk menghormati hak ini.
10 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
10. Hak Yang Tidak Boleh Dipisahkan
Pengucap 1: 1 Untuk Kaum Bumiputera, hak kepada Persetujuan Bebas,
2 Terdahulu, dan Termaklum merupakan hak asas, sedia ada,
3 dan tidak boleh dipisahkan. Hal ini bermaksud bahawa hak ini
4 merupakan unsur yang penting dan diperlukan dalam projek
5 pembangunan yang memberikan kesan terhadap kaum kita dan tidak
6 boleh ditahan daripada kita. Menurut undang-undang antarabangsa,
7 Persetujuan Bebas, Terdahulu dan Termaklum memasatikan bahawa
8 komuniti Bumiputera membuat keputusan secara bebas atas projek-
9 projek yang munkin akan memanfaatkan kita dan generaasi akan datang
10 kita, selaras denga budaya, pandangan dunia dan nilai nilai kita sendiri.
11 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
11. Cukuplah Pelanggaran Hak Manusia
Kawalan: latar belakang muzik tempatan
Pengucap 1:
1 Selamat pagi!
Pengucap 2:
2 Hai, apa khabar?
Pengucap 1:
3 Khabar baik, terima kasih. Kamu ada kedengaran tentang ketibaan
4 sebuah syarikat baharu di sini? Mereka sudah mula mengupah orang
5 tempatan untuk menjalankan kerja-kerja atas sebuah projek pembinaan
6 besar di sini, dalam kampung kami.
Pengucap 2:
7 APA? Saya langsung tidak tahu… Saya tidak boleh percaya bahawa
8 kerajaan terus menabaikan hak kita kepada Persetujuan Bebas,
9 Terdahulu, dan Termaklum, yang melibatkan kita sebagai
10 Kaum Bumiputera. Mereka perlu memakumkan kita dan
11 mendengar pendapat kita tentang sama ada kita setuju atau
12 tidak kepada projek-projek ini. Terutamanya kerana
13 hak-hak ini termaktub dalam undang-undang
14 nasional dan antarabangsa.
Pengucap 1:
15 Betul sekali cakapmu. Jelasnya bahawa kerajaan tidak
16 berusaha dengan mencukupi untuk menguatkuasakan hal ini.
17 Jika kita tidak menuntut mereka menghormati hak kita kepada
18 Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum hak-hak dan undang-
19 undang ini hanya wujud di atas kertas yang disimpan dalam almari
20 sahaja. Syarikat-syarikat akan terus melanggar hak kita dan
21 mengambil kesempatan atas Kaum Bumiputera.
Pengucap 3:
22 Kita tidak boleh dan tidak akan membenarkan perkara ini berlaku.
23 Cukuplah pelanggaran hak-hak manusia! Jom kita bangkitlah untuk
24 mempertahankan hak-hak kita dan kesihatan Bumi!
Pencerita:
25 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
12. Maksud "Bebas"
Kawalan: latar belakang muzik
Pengucap 1:
1 Hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum merupakan
2 suatu hak yang sejajar untuk semua Kaum Bumiputera yang
3 menghadapi projek-projek pembangunan dalam komuniti kita.
Kawalan: rehat muzik (3 saat)
Pengucap 2:
4 Hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum? Apakah
5 yang dimaksudkan oleh persetujuan yang Bebas?
Kawalan: rehat muzik (3 saat)
Pengucap 1:
6 Bahagian “Bebas” tersebut bermaksud bahawa kerajaan dilarangkan
7 daripada melakukan sebarang manipulasi pemimpin-pemimpin dan
8 ahli komuniti mengenai keputusan mereka tentang sama ada
9 sesuatu projek patut dibenarkan dalam komuniti kita.
10 Dalam sebuah proses perundingan,
11 Kaum Bumiputera tidak boleh dipaksa dengan apa jua cara pun
12 untuk mencapai sesuatu keputusan tertentu. Ini termasuk sebarang
13 ugutan secara langsung atau tidak langsung terhadap ahli komuniti.
14 keganasan, paksaan, rasuah atau paras ugut. Hanya dengan
15 memastikan bahawa perundingan mengenai projek-projek adalah
16 bebas daripada penyalahgunaaan tersebut, barulah sesebuah kerajaan
17 menghormati hak kepada persetujuan yyang betul-betulnya “Bebas”.
Pengucap 2:
18 Kita mesti menuntut bahawa hak kepada Persetujuan Bebas Terdahulu
19 dan Termaklum benar-benar Bebas.
Pencerita:
20 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
13. Maksud "Terdahulu"
Kawalan : <<Bunyi-bunyi kerumunan yang sedang membuat bantahan >>
Pengucap 1:
1 Bangkitlah! Bangunglah! Tiadanya masa yang lebih sesuai lagi
2 dari sekarang untuk menuntut kerajaan mengimplementasikan
3 hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu dan Termaklum yang
4 kita dijaminkan sebagai Kaum Bumiputera!
Kawalan: rehat muzik (3 saat)
Pengucap 2:
6 Sebenarnya, pernyataan tersebut memang masuk akal. Kerajaan kita
7 akan mengambil suatu langkah besar ke depan jika mereka mematuhi
8 hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu dan Termaklum
9 dalam takat penuhnya. Yang hilang secara khususnya ialah
10 idea of persetujuan Terdahulu. Persetujuan yang dicapai
11 terdahulu sebelum permulaan sesebuah projek atau
12 kebenaran kerajaan adalah penting. Hal ini bermaksud kita patut
13 mempunyai masa yang mencukupi untuk seluruh komuniti
14 Bumiputera untuk mempertimbangkan sesuatu keputusan.
15 Tepat sekali! Kita mesti mempunyai maklumat yang lengkap dan
16 terperinci SEBELUM projek-projek ini bermula, supaya kita
17 boleh membuat analisis dan membuat keputusan sendiri sebagai satu
18 kaum. Bukan itu sahaja, mereka mestilah melibatkan kita
19 sebelum setiap fasa proses tersebut, contohnya pada fasa
20 peninjauan, eksploitasi, penutupan dan pembersihan
21 projek perlombongan.
Pencerita:
22 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
14. Maksud "Termaklum"
Kawalan: latar belakang muzik
Pengucap 1:
1 Kamu dan saya, sebagai ahli Komuniti Bumiputera,
2 dijaminkan hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan
3 Termaklum.
Kawalan: rehat muzik (3 saat)
4 Hak ini merupakan hak asasi untuk pembangunan mampan sebarang
5 komuniti. Oleh itu, hak ini mesti diimplementasikan
6 sepenuhnya. Jom kita lihat apa yang dimaksudkan oleh persetujuan
7 Termaklum.
8 “Termaklum” bermaksud bahawa kita mempunyai hak untuk
9 menerima maklumat yang penuh dan lengkap mengenai sesebuah
10 projek pembangunan yang dicadangkan dalam komuniti kita.
11 Hal ini termasuklah semua maklumat tentang akibat projek-projek ini
12 terhadap alam sekitar , dan juga kesan yang didatangkan terhapap
13 kita sebagai individu dan komuniti kita. Kajian yang dijalankan
14 untuk mengumpulkan maklumat ini dikenali sebagai
15 Penilaian Dampak Alam Sekitar dan Sosial, atau
16 ESIA, yang patut dijalankan oleh badan-badan bebas
17 dan tidak berkaitan dengan syarikat terlibat. Semua
18 maklumat yang dibekalkan mestilah lengkap,
19 boleh difahami, dalam bahasa ibunda kita,
20 dan selaras dengan nilai-nilai tradisional
21 dan cara membuat keputusan kita sendiri. Tanggungjawab kita adalah
22 untuk memastikan kita benar-benar termaklum sebelum keputusan
23 yang akan memberikan kesan kepada kaum dan tanah kita dibuat.
Pencerita:
24 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
15. Bilakah Ia Terpakai?
Pengucap 1:
1 Selamat pagi, apa khabar?
Pengucap 2:
2 Khabar baik, terima kasih. Eh, bagaimana perjumpaan semalam?
Apakah yang kamu bincangkan?
Pengucap 1:
3 Hal itu memang menarik. Kami telah membincangkan hak kepada
Persetujuan Bebas, Terdahulu dan Termaklum.
Pengucap 2:
4 Apakah itu? Bolehkah kamu jelaskan lagi?
Pengucap 1:
5 Hak itu merujuk kepada hak yang kita sebagai Kaum Bumiputera
mempunyai untuk mempertahankan tanah dan wilayah kita,
6 suatu hak yang ditentukan dalam undang-undang nasional dan
antarabangsa.
Pengucap 2:
7 Ok, tetapi bagaimana cara kita menggunakan hak ini? Dalam keadaan
apa?
Pengucap 1:
8 Kita boleh dan patut memakai hak ini apabila sebarang projek
dicadangkan dijalankan di atas tanah kita
9 terutamanya apabila wujudnya risiko kerosakan alam sekitar. Oleh
sebab kita yang menetap di atas tanah
10 tersebut, dan akan mengalami akibatnya, terpulanglah kepada kita
untuk membuat keputusan sama ada projek-projek tersebut
11 patut dijalankan. Hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu dan
Termaklum menggariskan bahawa syarikat-syarikat
12 diwajibkan merunding dengan kita dan menghormati keputusan kita
sebelummereka memulakan sesuatu projek. Kita
13 harus belajar lebih banyak tentangnya, hak ini nempaknya amat
penting bagai komuniti kita!
Pencerita:
14 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
16. Tanggungjawab
Kawalan: kesan bunyi dail radio mencarikan isyarat (3 saat)
Pengucap 1:
1 Hak kepada Persetujuan Bebas Terdahulu dan Termaklum merupakan
2 suatu hak yang kita sebagai Kaum Bumiputera mempunyai semasa
3 kita beusaha untuk mempertahankan tanah kita. Kita mesti menuntut
4 bahawa hak-hak kita dihormati.
Kawalan: rehat muzik (3 saat)
Pengucap 2:
5 Atuk, dengarlah apa yang mereka cakap atas radio;
6 kamu rasa berbaloi tak kaum kita
7 berusaha untuk mendapat hak kepada persetujuan?
Pengucap 3:
8 Tentulah, cucu saya! Hak ini
9 mempertahankan nilai-nilai kita; hak ini akan membawa banyak
10 kebaikan kepada kaum kita dan dunia ini. Mari
11 saya jelaskan: Menggunakan hak ini, kita boleh mempertahankan
12 alam sekeliling kita dan memastikan air dan udara bersih
13 serta kaum kita boleh terus hidup dalam alam sekeliling yang sihat.
14 Kita boleh memastikan kita membimbing projek-projek pembangunan
15 dan sebarang perubahan yang dilakukan
16 terhadap tanah kita memanfaatkan kita,
17 dan bukan membahayakan kaum kita..
Pengucap 2:
18 Sekarang saya faham, Atuk! Ini memang penting. Oleh sebab
19 usaha generasi kamu, saya mempunyai tempat yang sihat untuk hidup
20 Saya akan menunaikan tanggungjawab saya untuk menjaga alam
21 sekitar supaya saya boleh meninggalkan tanah yang sama yang indah
22 kepada cucu saya juga.
Pencerita:
23 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
17. Pecah dan Perintah
Pengucap 1:
1 Pecah dan Perintah:
2 Ini merupkan strategi syarikat-syarikat dan
3 kerajaan untuk terus menjalankan projek-projek
4 pembangunan dalam Komuniti Bumiputera. Strategi ini antaralah
5 contoh yang menunjukkan kegagalan mereka untuk meluhurkan
6 hak kaum Bumiputera kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu dan
7 Termaklum. Undang-undang antarabangsa menyatakan dengan jelas
8 bahawa kerajaan tidak patut memaksa kita mengubah fikiran atau
9 nilai-nilai atau cara tradisional kita membuat keputusan. Syarikat-our
10 syarikat besar sering cuba melangkaui proses mendapat Persetujuan
11 Bebas, Terdahulu, dan Termaklum kerana mereka tahu kita tidak
12 mungkin bersetuju kepada projek-projek pembangunan yang
13 berisiko dan berbahaya yang tidak memberikan perubahan positif
14 kepada kita. Sebaliknya, mereka cuba menghasilkan imej bahawa try
15 mereka mempunyai keizinan tempatan yang luas dengan merekrut by
16 individu berpengaruh seperti guru-guru, pemimpin-pemimpin
17 agama atau pemimpin-pemimpin politik denga menggunakan
information or bribes. We can’t stand for this.
18 maklumat palsu atau rasuah. Kita tidak akan membenarkan perkara
19 ini berlaku. Terpulanglah kepada kita untuk memastikan bahawa hak
20 kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum
dikuatkuasakan
21 sepenuhnya, Kita tidak boleh membenarkan ketenteraman,
22 keseimbangan dan daya hidup komuniti kita dibahayakan oleh
perpecahan dan division dan rasuah.
Pencerita:
23 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent
[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
18. Perjumpaan Komuniti
Pengucap 1:
1 (Sedih) Hai, apa khabar…
Pengucap 2:
2 Khabar baik, terima kasih! Tapi kamu nampaknya sedih, apa yang
berlaku?
Pengucap 1:
3 Saya berasa amat risau, saya kedengaran khabar angin tentang
4 sebuah projek perlombongan yang sudah dijadualkan untuk kampung
5 kami. Hal ini tidak adil kerana kami tidak diberitahu oleh pihak unfair
6 berkuasa tentang apa yang berlaku. Mereka tidak mematuhi hak
7 kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan Termaklum yang kita
8 mempunyai sebagai Kaum Bumiputera.
9 Saya mendapat tahu bahawa kerajaan diwajibkan
10 untuk mematuhi hak-hak ini dengan sepenuhnya
11 tatkala projek-projek pembangunan seperti ini
12 sedang dijalankan.
Pengucap 2:
13 Kamu memang betul. Kita mesti memastikan bahawa mereka
14 menghormati hak-hak kita, dengan memaklumankan kita dan our
16 mendapat persetujuan kita sebelum memulakan projek seperti ini.
17 Sebagai contoh, apabila sebuah projek yang serupa
18 datang ke komuniti saya, kami telah mengadakan perjumpaan
19 untuk mengikuti semua yang sedang berlaku dan tentulah,
20 kami berhati-hati memastikan syarikat tersebut mempunyai
21 akauntabiliti atas janji-janji mereka serta memastikan mereka
22 menjalankan projek tersebut sepertimana yang telah disetujui dalam
23 perundingan kami. Strategi ini merupakan strategi yang baik untuk It
24 digunakan dalam kampung kamu – kita tidak boleh membenarkan
25 projek-projek ini terus dilaksanakan tanpa persetujuan kita.
Pencerita:
26 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
19. Apakah Yang Dilibatkan PBTT
Pengucap 1:
1 Tahukah apakah Persetujuan Bebas, Terdahulu, dan
2 Termaklum merangkumi?
Pengucap 2:
3 Ya! Hak itu merupakan hak yang kita sebagai Kaum Bumiputera
4 mempunyai untuk memutuskan apa yang berlaku di atas tanah kita.
Pengucap 1:
5 Dan tahukah kamu bagaimana kita boleh memakai hak ini dengan betul
6 dalam komuniti kita sendiri?
Pengucap 2:
7 Hmm...sebenarnya, saya tak berapa pasti.
Pengucap 1:
8 Sebagai ahli komuniti Bumiputera kita, kita memikul tanggungjawab
9 untuk mencarikan maklumat terperinci tentang hak ini, supaya
10 kita tidak dimanipulasikan oleh kerajaan atau syarikat.
11 Untuk menjadikan hak ini suatu kenyataan, kita mesti memahami
12 hak ini boleh dipakai oleh semua Kaum Bumiputera
13 dan bahawa hak ini bermaksud kerajaan dan syarikat-syarikat
14 mesti menghormati cara kita berkomunikasi dan
15 membuat keputusan. Hak ini bermaksud bahawa
16 wakil-wakil kerajaan, syarikat terlibat dan komuniti-komuniti kita
17 mesti hadir untuk merundingkan terma sesuatu
18 projek bersama dan bahawa kita mempunyai kata akhir
19 supaya memberikan persetujuan kepada sebuah pelan yang
20 memanfaatkan komuniti kita.
Pencerita:
21 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]
20. Petua-petua
Kawalan: latar belakang muzik tempatan
Pengucap 1:
1 Tahukah kamu apa langkah-langkah yang patut diambil untuk
2 menjalankan hak kepada Persetujuan Bebas, Terdahulu dan
3 Termaklum dalam kalangan Kaum Bumiputera dengan betul?
Kawalan: rehat muzik (3 saat)
Pengucap 2:
4 Untuk menjadikan hak ini suatu kenyataan dengan adil bagi to realize
5 sebuah populasi, kita patut mempertimbangkan petua-etua ini tatkala
6 menghadapi sebuah projek pembangunan di atsas tanah kita
7 Rundingan patut diadakan dengan Kaum Bumiputera pada peringkat
8 awal perancangan. Masa yang mencukupi patut dibekalkan
9 untuk seluruh komuniti untuk menerima semua maklumat yang
10 diperlukan yang berkaitan dengan projek itu dan kesan-
11 kesannya serta membenarkan dialog dan perbincangan atas hujah-
12 hujah ini. Maklumat patut dibekalakan mengikut cara tradisional
13 kaum kita. Keputusan patut dicapai tanpa manipulasi atau tekanan
14 dari mereka yang bertanggungjawab atas projek itu.
15 Semua kesimpulan yang dicapai oleh komuniti patut
16 didokumentasikan dengan terperinci. Jika sebarang
17 hak ini dilanggar, ingatlah bahawa terdapatnya
18 cara di mana kita boleh mencarikan bantuan dan
19 mengutukkan pelanggaran hak manusia ini
20 di institusi antarabangsa seperti
21 Persatuan Bangsa-bangsa Bersatu.
Pencerita:
22 Untuk maklumat lanjut, sila kunjungi cultural survival dot org slash consent[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]